Mặc dù Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland (UKVTFA) được khởi đầu trong bối cảnh khó khăn song đó thực sự là "con đường cao tốc", giúp thúc đẩy trao đổi thương mại giữa hai nước theo hướng ngày càng cân bằng hơn.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, dư địa để doanh nghiệp (DN) Việt Nam khai thác tiềm năng của hiệp định thương mại tự do (FTA) này còn rất lớn.

Phóng viên (PV): Thưa thứ trưởng, sau hơn một năm UKVFTA được đưa vào thực thi, đâu là kết quả nổi bật về đầu tư-thương mại giữa Việt Nam và Vương quốc Anh?

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: Hiệp định UKVFTA được ký ngày 29-12-2020, được áp dụng tạm thời từ ngày 1-1-2021 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1-5-2021. Hiệp định này chính thức có hiệu lực cũng là lúc cả Việt Nam và Vương quốc Anh phải đối mặt với diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19. Số ca nhiễm tăng cao ở cả hai nước gây ra các hệ lụy không tránh khỏi về nguồn nhân lực, gây gián đoạn không nhỏ đến chuỗi cung ứng xuất nhập khẩu cũng như các hoạt động kinh tế, thương mại khác.

Dù khởi đầu trong bối cảnh khó khăn như vậy song năm 2021, trao đổi thương mại hàng hóa hai chiều giữa Việt Nam và Vương quốc Anh vẫn đạt 6,6 tỷ USD, tăng trưởng 17,2% so với năm 2020. Mức tăng trưởng hai chữ số này đã giúp kim ngạch song phương chính thức phục hồi về mức kim ngạch năm 2019. Trong đó, Việt Nam xuất khẩu sang Vương quốc Anh tăng 16,4%, còn Vương quốc Anh xuất khẩu sang Việt Nam tăng 24%. Bên cạnh đó, trong năm 2021, đã có 48 dự án đầu tư trực tiếp từ Vương quốc Anh vào Việt Nam được cấp mới, với số vốn đăng ký cấp mới đạt hơn 53 triệu USD, tăng trưởng 157% so với cùng kỳ, duy trì đầu tư trực tiếp của Vương quốc Anh vào Việt Nam ở mức 4 tỷ USD. Hiện nay, Vương quốc Anh đang nằm trong nhóm 12 nước có vốn đầu tư trực tiếp lớn nhất tại Việt Nam.

Số liệu này cho thấy, UKVFTA thực sự là con đường cao tốc hai chiều, giúp thúc đẩy trao đổi thương mại song phương theo hướng ngày càng cân bằng hơn.

PV: Thứ trưởng đánh giá như thế nào về tiềm năng của thị trường Vương quốc Anh?

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: Với những cam kết sâu về mở cửa thị trường hàng hóa và dịch vụ, UKVFTA được mong đợi sẽ là một đòn bẩy mạnh mẽ cho việc thúc đẩy trao đổi thương mại-đầu tư song phương giữa Việt Nam và Vương quốc Anh. Theo tôi, đóng góp to lớn của hiệp định này là giúp quan hệ thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh không bị gián đoạn, hỗ trợ DN phục hồi sau đại dịch. Với hiệp định UKVFTA, hàng hóa của Việt Nam sẽ được hưởng nhiều ưu đãi tích cực. Theo đó, thuế nhập khẩu Vương quốc Anh sẽ được xoá bỏ đến 99,2% trong vòng 6 năm. Ngay năm đầu tiên hiệp định có hiệu lực, nhiều sản phẩm hàng hóa của Việt Nam, đặc biệt là nông sản đã tận dụng được ưu đãi thuế quan sang thị trường này. Nhiều mặt hàng của Việt Nam tăng trưởng xuất khẩu tốt, như: Hạt tiêu, rau quả, gốm sứ, thủ công mỹ nghệ....

Bên cạnh đó, trong hiệp định này, Vương quốc Anh cũng dành cho Việt Nam hạn ngạch thuế quan bổ sung, được nhập khẩu miễn thuế một số lượng hàng hóa bổ sung vào Vương quốc Anh đối với 14 mặt hàng, trong đó có mặt hàng gạo; cũng như 36 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam được bảo hộ tại Vương quốc Anh (gồm những sản phẩm nổi tiếng, như: Cà phê Buôn Ma Thuột, nước mắm Phú Quốc...), giúp cho những sản phẩm này thâm nhập sâu hơn nữa vào thị trường bạn.

Có thể thấy, dư địa để các DN Việt Nam khai thác tiềm năng của FTA này còn rất lớn. Dù tăng trưởng tốt nhưng các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam mới chiếm chưa tới 1% thị phần trong tổng kim ngạch nhập khẩu mỗi năm gần 700 tỷ USD của Vương quốc Anh. Điều quan trọng là DN cần chủ động tận dụng được các cơ hội do UKVFTA tạo ra.

PV: Không phải cứ có FTA là tự nhiên sẽ có thị trường hay khách hàng, mà điều này phụ thuộc rất nhiều vào nỗ lực của cộng đồng DN và cơ quan quản lý. Vậy thời gian tới, chúng ta cần tận dụng cơ hội từ UKVFTA như thế nào, thưa thứ trưởng?

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: Phải thẳng thắn nhìn nhận, sau khi rời khỏi Liên minh châu Âu, Vương quốc Anh đang tích cực đàm phán các FTA với nhiều đối tác trên thế giới, trong đó có một số nước ASEAN. Điều đó có nghĩa, lợi thế cạnh tranh chúng ta đang có sẽ sớm mất đi nếu Vương quốc Anh có hiệp định với các quốc gia khác. Vì vậy, về phía DN, cần chủ động nghiên cứu nội dung của hiệp định. Tìm xem với DN mình thì cơ hội sẽ xuất hiện ở đâu, tìm hiểu quy định của Vương quốc Anh với hàng nhập khẩu. Qua đó, nâng cao chất lượng, hoàn thiện sản phẩm hàng hóa của mình để nhanh chóng thâm nhập, khẳng định chỗ đứng tại thị trường này.

Về phía Nhà nước, UKVFTA là một trong những FTA thế hệ mới. Cùng với các quy định mở cửa thị trường còn đưa ra các cam kết về mua sắm chính phủ, cải thiện môi trường đầu tư, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ... Đây là những cam kết mới, được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam đẩy nhanh quá trình cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư-thương mại theo hướng hiện đại, minh bạch và tạo thuận lợi tối đa cho DN nói chung và thu hút các DN tới đầu tư tại Việt Nam. Theo đó, Chính phủ đã ban hành Kế hoạch thực hiện UKVFTA để các bộ, ngành thực thi, trong đó có các giải pháp hỗ trợ DN và đẩy mạnh cải cách thể chế.

Trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan liên quan của Việt Nam và Vương quốc Anh tổ chức các hoạt động đa dạng khác để góp phần tích cực vào việc xây dựng các chính sách thiết thực và hiệu quả, nhằm giúp cộng đồng DN tận dụng tối đa cơ hội từ UKVFTA.

PV: Trân trọng cảm ơn thứ trưởng!

Nguồn: Quân đội Nhân dân

Từ khóa: ASEAN, thâm nhập, mở cửa thị trường, chính sách