Năm 2013, châu Âu nhập khẩu gần 30 nghìn tấn trái cây nhiệt đới ngoại lai từ các nước bên ngoài khu vực, trong đó 29 nghìn tấn là từ các nước đang phát triển. Tốc độ nhập khẩu trái cây nhiệt đới ngoại lai của châu Âu tăng 22% trong giai đoạn 2009 -2013.

Kể từ năm 2011, nhập khẩu luôn ổn định ở mức 60 nghìn tấn. Kim ngạch nhập khẩu trái cây nhiệt đới ngoại lai vào châu Âu đạt 85 triệu euro trong năm 2012, trong đó 83 triệu euro đến từ các nước đang phát triển. Các nước nhập khẩu chính là Hà Lan, Pháp, Đức và Bỉ (chiếm 80% tổng nhập khẩu của châu Âu).

Giá nhập khẩu trái cây nhiệt đới khác nhau tùy theo từng loại. Nhìn chung, trái cây có giá bán buôn cao thường được bán với số lượng ít và được để trong hộp nhỏ.

Nguồn: Eurostat Comext, tính toán của LEI.

Một số lưu ý:

- Các nhà nhập khẩu châu Âu ưa thích những nhà sản xuất lớn do họ có nguồn cung chắc chắn.

- Fresh Plaza là khởi đầu tốt nếu bạn đang tìm kiếm thông tin liên quan đến thị trường trái cây tươi hiện tại.

- Tìm nhà nhập khẩu châu Âu thông qua việc giới thiệu sản phẩm tại một số hội chợ triển lãm ví dụ như như Fruit Logistica. Để biết thêm thông tin chi tiết:  www.fruitlogistica.de/en/

- Lưu về sự biến động giá trong năm. Tìm thông tin về giá cả trái cây tươi tại thị trường bán buôn Rungis, Pháp trên website của Cơ quan giám sát nông nghiệp Pháp (FranceAgriMer).

Xuất khẩu

Năm 2013, Hà Lan và Bỉ là hai nước xuất khẩu lại chính, chiếm đến 60% tổng xuất khẩu trái cây tươi của EU tương đương 20 nghìn tấn. Những thị trường xuất khẩu chính là Đức, Pháp và Thụy Điển. Giá trị xuất khẩu của EU đạt gần 90 triệu euro. Từ năm 2009 đến năm 2013, tốc độ xuất khẩu trái cây nhiệt đới ngoại lai của châu Âu tăng 67%.

Khoảng 1.000 tấn trái cây và rau củ tươi đã được xuất khẩu sang các nước ngoài EU trong năm 2013 trong đó chủ yếu là Liên bang Nga. Giá trị xuất khẩu mặt hàng này ngoài EU đạt khoảng 5 triệu euro (giảm gần 50% trong giai đoạn 2009-2013).

Nguồn: Eurostat Comext, tính toán của LEI.

Một số lưu ý:

- Hà Lan và Bỉ là những nhà tái xuất khẩu chính đối với mặt hàng trái cây nhiệt đới ngoại lai. Hãy tìm một nhà nhập khẩu hoặc phân phối ở những nước này để có cơ hội tiếp cận thị trường EU rộng lớn.

- Bạn có thể tìm hiểu thêm số liệu thương mại của EU trên Internet, đặc biệt là từ Bản đồ thương mại của Trung tâm thương mại quốc tế (ITC).

- Tham khảo dữ liệu của Cơ quan thống kế Eurostat để tìm hiểu về số liệu thương mại giữa các nước EU và các nước ngoài EU.

Sản xuất

Những nước sản xuất mặt hàng trái cây nhiệt đới lớn trên thế giới có thể kể đến là Ấn Độ, Phi-líp-pin, In-đô-nê-xi-a, Trung Quốc và Thái Lan. Sản lượng một số loại như chôm chôm, chanh leo và vải toàn thế giới đang tăng trưởng đều; trong đó năm 2012 đạt 20 triệu tấn.

Ở châu Âu, theo báo cáo của tổ chức FAO chỉ có Tây Ban Nha và đảo Síp trồng cây ăn quả nhiệt đới ngoại lai. Ở Tây Ban Nha, người ta trồng lựu, mãng cầu tại vùng duyên hải Granada của nước này. Sản lượng trái cây nhiệt đới của Tây Ban Nha đạt 80 nghìn tấn trong năm 2012 và có xu hướng tăng nhẹ trong một vài năm qua.

Khế: thường được trồng tại Đông Nam châu Á, trong đó Ấn Độ là nhà sản xuất cũng như xuất khẩu lớn nhất cho thị trường EU. Tuy nhiên, khế là loại trái cây không được số đông người tiêu dùng tại EU biết đến.

Quả vải: Ma-đa-ga-xca là nhà cung cấp vải chính cho thị trường EU. Các lô hàng thường đến vào tháng 12. Kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này giữa Ma-đa-ga-xca và EU đã tăng mạnh từ 18 triệu euro lên đến 72 triệu euro trong giai đoạn từ năm 2008 đến năm 2012.

Thanh long: gần như không được biết đến ở hầu hết các nước thành viên EU. Việt Nam là nhà cung cấp chính; tuy nhiên, I-xra-en và các nước Nam Mỹ đang trở thành đối thủ chính của Việt Nam do lợi thế chi phí vận chuyển bằng đường thuỷ rẻ hơn so với đường hàng không nếu nhập khẩu từ Việt Nam.

Nguồn: FAOSTAT

Chôm chôm: hầu như được nhập khẩu từ các nước châu Á. Ngoài ra, một số quốc gia châu Mỹ La Tinh như Hondura, Gua-te-ma-la và Mê-xi-cô cũng sản xuất mặt hàng này.

Chanh leo: được nhập khẩu chính từ các nước châu Phi như Kenya và Nam Phi (chanh leo tím); Cô-lôm-bi-a và Ê-cu-a-đo (chanh leo vàng). Những nhà cung cấp khác có thể kể đến là I-xra-en và Việt Nam. Nhu cầu chanh leo tại châu Âu đang tăng lên do sự phát triển của các nhóm cộng động thiểu số.

Một số lưu ý:

- Tỉ lệ người châu Á ở các nước EU đang tăng cao; vì vậy nhu cầu tiêu thụ sản phẩm có nguồn gốc từ châu Á ngày càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

- Tham khảo thông tin về tình hình sản xuất các loại trái cây nhiệt đới và ngoại lại tại trang web của Tổ chức Nông lương (FAOSTAT): faostat3.fao.org/home/E

- Giàu chất chống ô-xi hoá, vitamin C cũng như ít đường, na-tri và a-xít, khế có nhiều tiềm năng để phát triển tại thị trường EU nếu như việc tuyên truyền về lợi ích sức khoẻ của loại quả này được đẩy mạnh.

- Do những điều kiện đặc biệt về đất trồng nên không phải nước nào cũng có thể trồng quả vải. Do vậy, nếu có thể mở rộng phạm vi trồng trọt cũng như thời gian vụ mùa thì EU sẽ là một thị trường rất tiềm năng.

- Nhu cầu chanh leo đang tăng lên ở châu Âu do những lợi ích sức khoẻ mà nó mang lại. Lời khuyên là hãy tìm một nhà nhập khẩu với chiến lược tiếp thị thông minh tập trung chủ yếu vào những lợi ích kể trên.

Tiêu thụ

Tây Ban Nha là quốc gia có mức tiêu thụ hoa quả ngoại lai (đặc biệt là lựu) cao nhất (khoảng 2kg) và vẫn đang có xu hướng tăng lên trong thời gian tới. Điều này là kết quả của những tập quán văn hoá của người dân Tây Ban Nha.

Trong khi Tây Ban Nha là nước có mức tiêu thụ hoa quả theo đầu người cao nhất tại EU thì Pháp và Anh lại là những thị trường rộng lớn hơn do có dân số đông hơn.

Một số lưu ý:

- Người tiêu dùng Tây Ban Nha rất thích hoa quả và quen với việc sử dụng mặt hàng này. Việc đưa những loại hoa quả không thể trồng trong nước sẽ mang lại những cơ hội to lớn cho các nhà xuất khẩu Việt Nam.

- Thị trường hoa quả tại EU hiện đang rất tiềm năng. Hãy giới thiệu về lợi ích sức khoẻ mà hoa quả mang lại cũng như chọn mặt hàng và cách sản xuất phù hợp để mở rộng được thị trường.

- Với việc thay đổi lối tiêu dùng cũng như thu nhập cá nhân được cải thiện ở các nước Đông EU, thị trường này được dự báo sẽ phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới.

 Xu hướng thị trường

 Xã hội

 An toàn thực phẩm là ưu tiên hàng đầu tại châu Âu. Một vài sự cố liên quan đến chất lượng đồ ăn gần đây đã khiến các nhà hoạch định kế hoạch và nhiều nhà bán lẻ phải chú ý hơn. Chứng nhận an toàn thực phẩm như Global G.A.P hoặc GFSI là điều kiện tiên quyết đối với tất cả các loại trái cây nhập khẩu.

Người tiêu dùng ngày càng chú ý hơn tới mặt hàng trái cây có nguồn gốc rõ ràng. Họ có xu hướng chọn trái cây dựa vào cách thức sản xuất và trình bày sản phẩm. Bên cạnh đó, vấn đề về môi trường và xã hội cũng rất quan trọng. Phương pháp để cung cấp trái cây được sản xuất một cách có trách nhiệm với môi trường và xã hội là tuân thủ theo những quy định về chứng nhận sản phẩm hữu cơ hoặc chứng nhận Fairtrade. Những chứng nhận này bao gồm việc cam kết giảm thiếu số lượng cũng như đăng kí loại thuốc trừ sâu sử dụng, cải thiện an toàn lao động và đảm bảo về giá cả.

Chương trình tuân thủ xã hội toàn cầu (GSCP): Điều kiện làm việc của công nhân cũng như những tác động của nhà sản xuất đến xã hội sẽ được người tiêu dùng chú ý hơn trong vài năm tới. Cùng với sự ảnh hưởng tới môi trường, đây cũng là yếu tố chính trong việc đánh giá trách nhiệm với xã hội của các doanh nghiệp.

Sử dụng lợi ích về an toàn cho sức khoẻ: Trái cây nhiệt đới được biết đến là có lợi cho con người. Người tiêu dùng EU ngày nay chú trọng hơn về sức khoẻ cũng như trái cây ngon do vậy lợi ích về sức khoẻ sẽ là nhân tố chính giúp doanh nghiệp thành công tại thị trường này.

Hương vị rất quan trọng: Người tiêu dùng châu Âu ngày càng chú trọng về hương vị. Họ muốn trái cây khi mua phải chín tới để có thể dùng ngay sau đó. Sản phẩm nên có vị ngọt và bên trong thì rắn, chắc.

Một số lưu ý:

- Khi an toàn thực phẩm là vấn đề chính, hãy chủ động làm việc với người mua nhằm cải thiện chất lượng sản phẩm. Luôn minh bạch và cập nhật những yêu cầu, quy định của người mua.

- Tìm hiểu về luật An toàn thực phẩm của EU.

- Tham khảo trang web của GFSI tại địa chỉ http://mygfsi.com.

- Nhu cầu về sản phẩm hữu cơ và trái cây nhiệt đới đạt chuẩn Fairtrade ngày càng tăng, đặc biệt ở Anh và Đức.

- Tuân thủ theo những quy định của GSCP sẽ giúp sản phẩm tăng cơ hội xuất hiện trong nhiều siêu thị tại EU.

- Phổ biến những ích lợi sức khoẻ sẽ giúp mở rộng thị trường EU. Nên tập trung vào các chất chống ô-xy hoá. Bên cạnh đó hãy cẩn thận với những điều luật của EU trong việc khắng định sản phẩm có lợi cho sức khoẻ.

- Hương vị của sản phẩm rất quan trọng. Đảm bảo rằng trong quá trình vận chuyển, hương vị vẫn được giữ nguyên.

- Hãy lựa chọn mặt hàng phù hợp với thị trường mục tiêu.

Kinh tế

Vận chuyển bằng tàu hay bằng máy bay tuỳ thuộc vào thị trường: Vận chuyển đường thủy sẽ rẻ hơn nhưng bù lại sẽ mất nhiều thời gian hơn. Hầu hết các loại trái cây nhiệt đới ngoại lai thường được vận chuyển với số lượng nhỏ bằng đường hàng không còn khi số lượng lớn và không dễ bị thối, hỏng thì sẽ vận chuyển bằng tàu.

Môi trường

Giấy chứng nhận bền vững: chứng nhận bền vững chưa phải là một yêu cầu nhưng châu Âu đang hướng tới một tương lai bền vững hơn trong việc tiêu dùng thực phẩm. Giữa các sản phẩm luôn có sự khác biệt lớn. Nhu cầu cho các sản phẩm không được sản xuất ở châu Âu vẫn sẽ tiếp tục. Vấn đề xã hội, điều kiện làm việc và thương mại công bằng là những yêu cầu không liên quan đến luật pháp trong năm 2013. Những yêu cầu này đang thay đổi theo thời gian.

Một số lưu ý:

Tìm hiểu những yêu cầu không liên quan đến luật pháp để biết những loại chứng nhận cần thiết khi kinh doanh tại thị trường châu Âu. Thảo luận với người mua làm thế nào để xử lí giấy chứng nhận, mặt hàng và độ chín cùng nhau trong quá trình vận chuyển trái cây nhiệt đới.

Kênh phân phối và phân khúc thị trường

Ở EU, vị trí của các kênh mua bán rất khác biệt. Các nước Bắc Âu như Đức, Anh, Hà Lan và Bỉ sẽ có các chuỗi bán lẻ độc quyền. Pháp và Tây Ban Nha lại sử dụng các đại siêu thị cũng như những cửa hàng chuyên dụng. Còn đối với các nước thuộc khu vực An-pơ như Thuỵ Sĩ và Áo, người dân ưa dùng những cửa hàng địa phương nhỏ.

Mặc dù trái cây hữu cơ thường được bán lẻ nhưng cũng có những nhà bán buôn mặt hàng này. Nếu đã xác định lựa chọn phương pháp hữu cơ hãy tìm những công ty chuyên về vấn đề này.

Bán lẻ là kênh giao dịch chính đối với trái cây ngoại lai, tuy nhiên kênh dịch vụ ăn uống như nhà hàng cũng rất quan trọng.

Một số lưu ý:

- Hãy tìm một nhà nhập khẩu EU thông qua CBI hoặc hội chơ ví dụ như Fruit Logistica (http://www.fruitlogistica.de/en/).

- Những nhà nhập khẩu hoặc nhà phân phối thường có những mối quan hệ khác nhau trong lĩnh vực bán lẻ. Một số người cung cấp cho các nhãn hiệu riêng; một số người khác có thương hiệu riêng của họ, trong khi những người khác đại diện thương hiệu cho một nhà sản xuất hoặc tập đoàn. Do vậy, hãy chọn nhà nhập khẩu, dựa trên quy mô hay chiến lược của công ty.

 Cạnh tranh thị trường

 Sức mua:

 Phần lớn trái cây nhiệt đới tươi tại thị trường Tây Bắc Âu được bán thông qua các chuỗi siêu thị lớn, trong khi các cửa hàng chuyên dụng và chợ lại thâu tóm thị trường. Sức mua của các siêu thị lớn là rất mạnh mẽ và yêu cầu của người mua là rất quan trọng. Đối với trái cây nhiệt đới và ngoại lại, chứng nhận MRLs, chất lượng trong quá trình thu hoạch và vận chuyển và CSR đang ngày càng trở nên quan trọng. Bên cạnh đó là yêu cầu minh bạch và được cung cấp đầy đủ thông tin sản phẩm. Nhằm đảm bảo cung cấp sản phẩm và chất lượng, các nhà nhập khẩu EU luôn tìm mối quan hệ làm ăn lâu dài.

 Mức độ cạnh tranh:

 Sản lượng trái cây nhiệt đới trên toàn thế giới ngày càng tăng vì vậy sự cạnh tranh đang khốc liệt hơn bao giờ hết. Nguồn cung thiếu hụt tạm thời (do các vấn đề nảy sinh sau thu hoạch) có thể tác động mạnh đến giá cả. Mặt hàng trái cây mới cần sáng tạo và giá trị để thành công, ví dụ như là sản phẩm ăn sẵn hay là nguyên liệu thì nên kèm theo công thức nấu ăn.

 Sự khó khăn của các doanh nghiệp mới:

 Chứng nhận và việc đáp ứng yêu cầu liên quan và không liên quan đến pháp luật hình thành một rào cản lớn cho các nhà sản xuất và xuất khẩu muốn thâm nhập thị trường EU. Vấn đề xã hội, điều kiện làm việc và thương mại công bằng là những yêu cầu không liên quan đến luật pháp trong năm 2013. Những yêu cầu này đang thay đổi theo thời gian.

 Sản phẩm thay thế:

Trong thập kỷ vừa qua, sự đa dạng của trái cây và rau củ cung cấp cho thị trường châu Âu đã tăng lên. Tuy nhiên, nhìn một cách tổng thể mức tiêu thụ rau vẫn giảm nhẹ. Các loại trái cây nhiệt đới đang cạnh tranh với các loại trái cây khác. Chúng được phân biệt bởi có mức giá cao hơn, hình ảnh độc quyền và có lợi cho sức khỏe.

 Một số lưu ý:

 - Hãy trở thành một phần của chương trình bán lẻ dài hạn nhằm tạo cơ hội để xây dựng mối quan hệ với người mua và cải thiện hiệu suất của công ty. Trong nhiều trường hợp, một nhà nhập khẩu chuyên biệt sẽ được chỉ định bởi các nhà bán lẻ để tổ chức chuỗi cung ứng; do vậy các nhà nhập khẩu là cách tốt nhất để thâm nhập vào thị trường châu Âu.

 - Cố gắng không cạnh tranh giá đơn độc mà hãy xây dựng quan hệ đối tác với người mua và phấn đấu cải thiện chất lượng cũng như cách trình bày sản phẩm.

 - Một lần nữa, là một phần của quan hệ đối tác ổn định và là một nhà cung cấp đáng tin cậy có thể giúp thiết lập và duy trì vị trí trên thị trường. Thiết lập một hồ sơ theo dõi đáng tin cậy bao gồm thông tin minh bạch về công ty cũng như chất lượng sản phẩm.

 - Kể chuyện, sáng tạo công thức nấu ăn, bao bì mới, và chất lượng cao là những phương pháp để nâng cao giá trị sản phẩm. Hãy tận dụng những ưu điểm về sức khoẻ của các loại trái cây nhiệt đới để gia tăng nhu cầu.

 Theo Cục Xúc Tiến Thương Mại

Từ khóa: lưu ý, xuất khẩu, trái cây, thị trường EU