2015 là năm của nhiều kỳ vọng tại khu vực Đông Nam Á. Hiếm khi tầm nhìn chiến lược và vai trò của hội nhập khu vực được thể hiện rõ. Khi Trung Quốc dần chuyển sang “mô hình bình thường” với mức tăng trưởng thấp, các nhà đầu tư bắt đầu nhìn vào ASEAN như một thị trường thay thế.

Niềm hy vọng tập trung vào sự ra đời của Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC), sự kiện công bố sẽ diễn ra vào cuối năm 2015. Nhấn mạnh “một thị trường thống nhất và một cơ sở sản xuất chung”, sự ra đời Cộng đồng AEC hàm ý cho sự thay đổi về môi trường kinh doanh tại Đông Nam Á.

Đã có cơ chế thương mại tự do trong lĩnh vực hàng hóa trong ASEAN, nhưng trong các lĩnh vực như rào cản thương mại, dịch vụ, tài chính, hải quan và dịch chuyển lao động, những tiến bộ vẫn còn khá chậm chạp.

Về mặt chiến lược, cạnh tranh ảnh hưởng giữa Mỹ và Trung Quốc tại Đông Nam Á dường như đã nằm ngoài khả năng kiểm soát của ASEAN. Các Bộ trưởng ASEAN đã không thể cho ra một tuyên bố chung sau khi kết thúc Hội nghị Bộ trưởng tại Kular Lumpur vào đầu tháng 11. Sự bất lực của ASEAN trước các “đe dọa an ninh phi truyền thống” như khói mù là một minh chứng rõ ràng về giới hạn năng lực thể chế trong việc giải quyết vấn đề này.

Hội nhập chính trị khu vực cần chính phủ các nước xem người dân là trung tâm. Trong khi nền dân chủ và các quy định luật pháp tại Myanmar được nhìn nhận là có nhiều tiến bộ thì vấn đề này tại Indonesia và Thái Lan vẫn gây ra nhiều mối quan ngại. Malaysia là nước Chủ tịch ASEAN 2015 vẫn đang chìm sâu trong khủng hoảng chính trị.

Mặc dù tồn tại nhiều yếu điểm nhưng ASEAN vẫn đang gắn kết hơn bao giờ hết. ASEAN vẫn là nền tảng cho các hoạt động ngoại giao và kinh tế quan trọng đối với tương châu Á tại thời điểm mà trật tự thế giới đang là vấn đề thách thức cho cả khu vực. Vai trò trung tâm của ASEAN trong các khuôn khổ đa phương đang biến khu vực này trở nên độc đáo vào duy nhất.

Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để duy trì vị thế này và làm được nhiều hơn khi trật tự thế giới dần thay đổi. Sáng kiến Một con đường một vành đai (OBOR) của Trung Quốc là dự án không thế tách rời với quá trình chuyển đổi kinh tế và chủ nghĩa hòa bình. Nó bao gồm một hành lang hội nhập của nhiều nền kinh tế, mở ra một mạng lưới kết nối hạ tầng trên bộ lẫn trên biển, xây dựng mạng lưới mới cho quan hệ đối tác toàn cầu và lối đi mới cho các quan hệ hợp tác song phương lẫn đa phương của hơn 60 quốc gia. Điều này đồng nghĩa một khu vực địa kinh tế mới sẽ được thiết lập tại châu Á.

Đông Nam Á cần đầu tư cho kế hoạch OBOR, tuy nhiên quan hệ đối tác đa phương cần để thực hiện công việc này có thể gặp khó khăn khi đứng cùng nhau. ASEAN sẽ có thể sẽ nhận được nhiều lời đề nghị với tư cách là một diễn đàn đa phương và Trung Quốc cần nhìn ASEAN như một đối tác của OBOR.

Sự nỗi dậy của Trung Quốc đã tái định hình trật tự quan hệ chiến lược lẫn quan hệ thương mại, đầu tư và văn hóa. Trong khi sự phát triển của Trung Quốc đi kèm với nhiều hứa hẹn thì cùng với đó là sự lo lắng, đặc biệt từ các nước là Mỹ, Nhật Bản và Ấn Độ. Theo đó, thông qua các nỗ lực đa phương, ASEAN đang ở vào vị thế có thể hưởng lợi kép hơn là sự cạnh tranh phá hoại hay sự cản trở phát triển.

Đông Nam Á từ lâu đã trở thành một đấu trường cho cạnh ảnh hưởng. Trong vòng 4 thập kỷ qua, ASEAN đã trở thành khuôn khổ xây dựng lòng tin và hợp tác thông qua các diễn đàn như Diễn đàn Khu vực ASEAN, Hôi nghị thượng đỉnh Đông Á. Ngay cả với những yếu kém nội tại, ASEAN vẫn là trung tâm của các cuộc thảo luận và các liên kết chính thức lẫn không chính thức trói buộc lợi ích của Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản với nhau.

Kinh nghiệm và uy tín của ASEAN như là trung tâm của chủ nghĩa đa phương là rất quan trọng trong việc giúp khu vực này thích nghi trước vai trò chiến lược và sự nổi lên của Trung Quốc. Chính sách “xoay trục” của Mỹ cùng với sự gắn kết nhiều hơn của Nhật Bản tại khu vực một phần được dẫn dắt bởi sự nổi lên của Trung Quốc.

Sự quan ngại của các nước lớn cho thấy trật tự toàn cầu đang thay đổi. Nỗ lực đối phó với một môi trường không chắc chắn cho thấy sự lo lắng đó không phải là mơ hồ. ASEAN phải trở thành khu vực quan trọng trong một trật tự mới đang dần hình thành.

Với sự phát triển của mình trong vòng 48 năm qua, ASEAN sẽ trở thành một diễn đàn hữu ích và là đối tác cho các đối tác khác trên toàn cầu và là động lực để các thỏa thuận khu vực song song tồn tại. Do đó, những mục tiêu mà ASEAN theo đuổi không nên bị đánh giá thấp.

Theo http://www.economywatch.com - HP

Từ khóa: Hy vọng, vẫn cao, đối với, AEC