Quá trình phát triển ngành công nghiệp trong điều kiện kinh tế xanh, kinh tế số, theo các chuyên gia, TP.HCM cần xác định chỗ đứng của mình; phải xác định những ngành công nghiệp nào ưu tiên phù hợp với quy hoạch, cả quy hoạch vùng Đông Nam bộ và quốc gia để thu hút các nhà đầu tư chiến lược.

Vấn đề này được đề cập tại tọa đàm “Chiến lược phát triển ngành công nghiệp tại TP.HCM gắn với các lĩnh vực công nghiệp ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược thuộc Nghị quyết số 98 của Quốc hội”. Tọa đàm do Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM vừa tổ chức.

TP.HCM hiện có 17 khu công nghiệp - khu chế xuất đang hoạt động, với tổng diện tích 3.900ha, thu hút hơn 1.694 dự án đầu tư còn hiệu lực, tổng vốn đầu tư đăng ký đạt hơn 12,4 tỷ USD, trong đó vốn đầu tư nước ngoài chiếm hơn 55,6%. Dự thảo chiến lược phát triển ngành công nghiệp TP đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đưa ra tỷ trọng đóng góp của công nghiệp vào tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn TP (GRDP) là 18-20% trong giai đoạn 2024-2025 và đến năm 2030 là 20-22%.

Ông Trương Minh Huy Vũ - Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM - cho biết, gần đây những xu thế kinh tế xanh, kinh tế số không còn là lý thuyết mà đã có những dự án, công trình, đề xuất, sáng kiến, thí điểm rất cụ thể. Điều này tác động rất lớn đến ngành công nghiệp TP. Chiến lược công nghiệp TP.HCM theo hướng tái cấu trúc và cập nhật các xu hướng mới không phải bắt đầu từ hôm nay mà đã được lãnh đạo TP, các sở ngành thai nghén, nghiên cứu đưa vào nhiều ý tưởng, việc làm, quy hoạch để có dự thảo. Theo đó, Viện Nghiên cứu phát triển TP đã xây dựng dự thảo và sẽ liên tục cập nhật với nhiều hình thức khác nhau cho dù dự thảo đã được phê duyệt.

Thiếu doanh nghiệp dẫn dắt

TS. Phan Thị Kiều - Viện Nghiên cứu phát triển TP - cho rằng, sản xuất công nghiệp nói chung và 4 ngành công nghiệp trọng yếu nói riêng của TP có sự phát triển tương đối tốt nhưng chưa tương xứng với tiềm năng. Các khó khăn, vướng mắc trong phát triển ngành công nghiệp TP là hệ thống văn bản pháp quy để hỗ trợ cho công tác quản lý Nhà nước; công tác quản lý triển khai quy hoạch, chiến lược phát triển; tính liên kết giữa các doanh nghiệp… 

“Ngành công nghiệp đang vướng nhiều văn bản khác nhau. Tỷ trọng doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm trên 90% nên bị hạn chế rất nhiều về vốn để đầu tư vào công nghệ, nghiên cứu phát triển sản phẩm. TP đang thiếu doanh nghiệp lớn dẫn dắt các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia vào các chuỗi giá trị. Mặt khác, hạ tầng giao thông kết nối vùng cũng chưa đảm bảo…”, TS. Kiều nói.

Theo đó, TS. Kiều đề xuất, công nghiệp trên địa bàn TP phải hướng đến phát triển theo chiều sâu, đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển bền vững; ưu tiên phát triển những ngành công nghiệp mũi nhọn, công nghệ cao, hướng tới sản xuất thông minh trên cơ sở 4.0. Đồng thời, đầu tư khu công nghiệp ra các tỉnh lân cận, phù hợp với xu hướng phát triển công nghiệp xanh và nâng cao hiệu quả quản lý.

Ông Diệp Thành Kiệt - Phó Chủ tịch Hội Dệt may thêu đan TP.HCM - đề xuất , với ngành dệt may cần có sự đồng hành, hỗ trợ dòng tiền vào nhân lực, nhất là đầu tư theo công nghệ cao. Ngành dệt may TP chiếm hơn 40% kim ngạch xuất khẩu cả nước. Thời trang luôn đi đầu trong công nghệ đổi mới, hướng tới tương lai, do đó nên thay đổi chiến lược sản xuất cho phù hợp…

Ngành công nghiệp TP chuyển dịch còn chậm

TS. Trần Du Lịch - Chủ tịch Hội đồng tư vấn thực hiện Nghị quyết 98 - nhấn mạnh, quá trình phát triển trong điều kiện kinh tế xanh, kinh tế số thì TP.HCM cần xác định chỗ đứng của mình trong ngành công nghiệp là gì. Phải xác định những ngành công nghiệp nào ưu tiên phù hợp với quy hoạch, cả quy hoạch vùng Đông Nam bộ và quốc gia để thu hút các nhà đầu tư chiến lược. TP chủ trương chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ công nghiệp thâm dụng đất, thâm dụng lao động sang thâm dụng công nghệ từ giai đoạn năm 2006-2010 nhưng quá trình đó diễn ra rất chậm.

“Khi phân tích nguyên nhân ngành công nghiệp TP chuyển dịch chậm thì có hai nhóm vấn đề, trước hết phải nhìn nhận TP không có lợi thế phát triển công nghiệp như các tỉnh lân cận bởi đất làm công nghiệp quá đắt, chỉ ngành công nghiệp nào thâm dụng vốn cao mới làm được. Nếu cứ tiếp tục sử dụng quỹ đất nhiều, thâm dụng đất, lao động thì không bao giờ làm được. Mặc dù TP có rất nhiều lĩnh vực, ngành công nghiệp nhưng chưa có những “con sếu đầu đàn” trong từng ngành để thu hút doanh nghiệp trong nước”, TS. Lịch chia sẻ.

Cũng theo TS. Lịch, trước đây TP.HCM xác định 4 nhóm ngành công nghiệp chủ lực, tuy nhiên gần đây không bàn nhiều về sản phẩm công nghiệp mà tập trung công đoạn giá trị gia tăng cao nhất trong chuỗi giá trị sản xuất công nghiệp.

Từ thực tế này, TS. Lịch đề xuất, TP.HCM cần làm rõ những ngành có lợi thế và làm sao để thu hút được các nhà đầu tư chiến lược theo Nghị quyết 98. Cần xác định các ngành ưu tiên, sản phẩm chiến lược để thu hút nhà đầu tư...

Thu hút nhà đầu tư chiến lược theo Nghị quyết 98

Theo bà Lý Kim Chi - Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm TP.HCM, các mục tiêu đề ra trong dự thảo chiến lược phát triển ngành công nghiệp TP.HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 là hợp lý. Tuy nhiên, còn nhiều điểm cần xem lại. Cụ thể, tỷ trọng công nghiệp trong tổng sản phẩm trên địa bàn đạt 18-20% là chưa đột phá vì trong quá khứ các năm đã đạt xấp xỉ mức này. Mặt khác, định hướng, mục tiêu tái cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng phát triển kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh, giảm phát thải carbon nhưng chưa cụ thể qua các con số. Như vậy, những đóng góp của kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn sẽ là bao nhiêu phần trăm trong ngành công nghiệp? Không chỉ vậy, các ngành công nghệ thông tin, viễn thông, kỹ thuật số, tự động hóa, vật liệu mới, công nghệ sinh học là những ngành rất quan trọng, là yếu tố quyết định nâng cao năng suất lao động và hàm lượng giá trị gia tăng của sản phẩm để TP trở thành trung tâm thương mại, dịch vụ và chuyển giao công nghệ nhưng đề án để đến 2050 mới định hướng ưu tiên phát triển là quá trễ.

Bà Chi cũng đặt vấn đề các khu công nghiệp có nhất thiết phải nằm trên địa bàn TP không khi mà đất ít, giá đất quá cao.

“Nếu tận dụng cơ chế đột phá của Nghị quyết 98 thì doanh nghiệp khi ra khỏi TP sẽ được hưởng những cơ chế, ưu đãi gì? Các sở ngành cần nghiên cứu, xây dựng nội dung này”, bà Chi góp ý.

Nguồn: Giáo dục

Từ khóa: khu công nghiệp, kinh tế xanh, kinh tế số, TP.HCM