Theo Quỹ nghiên cứu quan sát viên (ORF), eo biển Bab al-Mandab, phía Nam Biển Đỏ hiện là một điểm tắc nghẽn trong hành lang hàng hải Bờ Đông Bắc Mỹ (ECNA), nối châu Á với các cảng phía Đông Bắc Mỹ qua châu Âu.

ECNA bao gồm các điểm huyết mạch như eo biển Malacca, Bab el-Mandeb và Gibraltar cũng như các kênh đào Suez và Panama. Gần 58% khối lượng hàng hóa của toàn cầu đi qua ECNA, cho thấy tầm quan trọng của hành lang này trong vận tải biển.

Tuyến đường qua Biển Đỏ là tuyến vận tải biển ngắn nhất từ châu Á đến châu Âu. Tuyến vận tải này chiếm gần 15% lưu lượng vận tải quốc tế, lên tới 1.000 tỷ USD/năm, 33% lưu lượng container toàn cầu với 1.500 tàu thương mại hàng tháng, 10% nguồn cung dầu toàn cầu với 8,8 triệu thùng mỗi ngày và 8% nguồn cung khí đốt toàn cầu. Tuyến vận tải này cũng rất quan trọng đối với các lĩnh vực sản xuất tức thời (JIT) như sản xuất ô tô, hóa chất, công nghiệp bán dẫn và hơn hết là chính ngành vận tải biển.

Tuy nhiên, khi xung đột Israel-Hamas mở rộng ra tới eo biển Bab el-Mandeb và kênh đào Suez, Biển Đỏ được cũng trở thành một nút thắt khác, cùng với eo biển Gibraltar và kênh đào Panama của hành lang hàng hải thiết yếu này. Từ tháng 12/2023 đến tháng 3/2024, lực lượng Houthi ở Yemen đã tấn công hơn 44 tàu đi qua Biển Đỏ. Điều này khiến Mỹ thành lập liên minh hải quân đa quốc gia để ứng phó với các đợt tấn công của lực lượng Houthi vào tuyến hàng hải quan trọng này.

Các hoạt động quân sự của Mỹ và các đồng minh cũng như của lực lượng Houthi đã khiến số tàu thương mại đi qua Biển Đỏ từ 50 tàu mỗi ngày vào tháng 11/2023 xuống chỉ còn 8 tàu mỗi ngày vào tháng 2/2024. Căng thẳng trên Biển Đỏ xảy ra khi ngành sản xuất toàn cầu chứng kiến mức tăng 12% trong quý 3 tài khóa 2023, làm tăng nhu cầu về container, tàu chở hàng và tàu container. Kể từ tháng 12/2023, các tàu container đã đi qua Mũi Hảo Vọng để đến châu Âu, một tuyến đường dài hơn 4.575 hải lý (tăng 29%) với thời gian kéo dài 12-14 ngày để đến các điểm ở Bắc Đại Tây Dương và châu Âu. Ngoài ra, phí bảo hiểm đã tăng vọt lên 2% tổng giá trị lô hàng (từ 0,5%), chi phí nhiên liệu tăng lên 2 triệu USD mỗi chuyến. Đơn cử như tổng chi phí cho một chuyến đi khứ hồi từ Trung Quốc đến Hà Lan đã tăng trung bình 250%.

Khả năng phục hồi của ngành vận tải biển toàn cầu và tình trạng dư thừa công suất vận chuyển đã làm giảm tác động cho đến thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, tác động lâu dài có thể không chỉ là lạm phát toàn cầu tăng mà còn là tác động lâu dài đến các ngành JIT. Sự gián đoạn đột ngột đối với chuỗi giá trị quan trọng buộc nhiều công ty phải tạm dừng dây chuyền sản xuất và lắp ráp hoặc tạm thời đóng cửa các nhà máy. Ngoài ra, lĩnh vực hóa chất của châu Âu và lĩnh vực sản xuất của các nền kinh tế như Vương quốc Anh và Đức đang ghi nhận sản lượng giảm do gián đoạn chuỗi cung ứng.

Việc khôi phục lại tuyến vận tải hàng hải qua Biển Đỏ đang nổi lên như một thách thức đối với các quốc gia thương mại lớn như Ấn Độ, Liên minh châu Âu (EU), Trung Quốc và Hà Lan. Những tác động cho thấy cần giảm sự phụ thuộc quá mức vào những tuyến vận tải đơn lẻ, xây dựng kho dự trữ đệm và tìm kiếm các nguồn cung thay thế để giảm thiểu rủi ro và xây dựng khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng.

Nguồn: Hải quan Online

Từ khóa: ECNA, vận tải biển, chuỗi cung ứng