Những tác động tiêu cực chỉ là tạm thời và cơ hội đối với doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu thủy sản đang rộng mở.

Hiện nay, ngành thủy sản được cho là đang đối diện với khó khăn từ dịch bệnh Covid-19 và xung đột địa chính trị giữa Nga - Ukraine gây ra gián đoạn vận chuyển toàn cầu, cùng đó là việc tuân thủ quy định chống đánh bắt cá trái phép, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, những tác động tiêu cực chỉ là tạm thời và cơ hội đối với doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu thủy sản đang rộng mở.

Cơ hội rộng mở

Trước tiên, nhu cầu tiêu thụ thủy sản toàn cầu ổn định là động lực tăng trưởng cho các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam.

Tiếp đó, Ngân hàng Thế giới cho biết, dân số toàn cầu và GDP toàn cầu tăng lần lượt 20,2% và 17,4% trong giai đoạn 2010 - 2030, có khả năng làm tăng sản lượng tiêu thụ sản phẩm cá bình quân. Sản lượng tiêu thụ cá bình quân đầu người hằng năm dự kiến sẽ tăng từ 17,2 kg lên 18,2 kg trong giai đoạn 2010-2030.

Mặt khác, các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) cũng tạo động lực tăng trưởng mạnh mẽ cho ngành thủy sản. Đến năm 2020, Việt Nam đã có 14 FTA có hiệu lực, mang lại cơ hội rất lớn để tăng kim ngạch xuất khẩu và đưa ra những sản phẩm cạnh tranh hơn. Lợi thế có được từ việc cắt giảm thuế quan sẽ giúp tăng sức cạnh tranh cho thủy sản Việt Nam đối với thị hiếu của người tiêu dùng nước ngoài.

Nhận thấy tiềm năng tăng trưởng tốt của tiêu thụ thủy sản, Chính phủ Việt Nam mong muốn duy trì vị trí dẫn đầu trong kế hoạch phát triển chiến lược đến năm 2030. Đặc biệt, hình thành một số tập đoàn, doanh nghiệp chế biến thủy sản hiện đại, hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu với trình độ quản lý ngang tầm thế giới. Khi đó, chất lượng sản phẩm được nâng cao, nguồn cung bền vững sẽ gia tăng nhờ các cơ sở nuôi và kỹ thuật nuôi tôm cạnh tranh.

Đây cũng là thời điểm vàng để Chính phủ chuyển sang tập trung vào phương pháp tiếp cận định hướng giá trị bằng cách nâng cao giá trị trên mỗi sản phẩm.

Đối diện rủi ro

Mặc dù ngành thủy sản đang đứng trước cơ hội lớn, nhưng vẫn có những rủi ro mà doanh nghiệp ngành này phải đối diện. Cụ thể là dịch Covid-19 và xung đột địa chính trị giữa Nga - Ukraine gây ra gián đoạn vận chuyển toàn cầu.

Xung đột địa chính trị giữa Nga - Ukraine có thể làm tăng giá nhiên liệu. Dự đoán giá nguyên liệu năm 2022 sẽ tăng khoảng 50% so với năm 2021. Điều này sẽ làm chi phí vận chuyển gia tăng hoặc duy trì ở mức cao, có thể gây tổn hại cho các nhà xuất khẩu với các sản phẩm vận chuyển theo phương thức CIF (điều kiện giao hàng tại cảng dỡ hàng hay cảng đến, khi tàu cập bến, người bán hết trách nhiệm và chuyển giao cho người mua).

Đặc biệt, đối với các nhà xuất khẩu tôm, chi phí vận chuyển tăng cao sẽ không được hiện thực hóa vào giá bán bình quân do giá bán bình quân của tôm đã ở mức cao hơn so với các đối thủ cạnh tranh như Ecuador, Ấn Độ và Indonesia.

Bên cạnh đó là việc tuân thủ quy định chống đánh bắt cá trái phép, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Việt Nam sau 4 năm nhận “thẻ vàng” cảnh báo khiến sản lượng xuất khẩu thủy sản sang thị trường EU giảm 3% CAGR cho giai đoạn 2017 - 2021.

Trong năm 2022, Chính phủ sẽ đưa ra các giải pháp phù hợp và hiệu quả để nhanh chóng khắc phục tình trạng bị phạt “thẻ vàng”. Khi đó, Việt Nam có thể tránh được nguy cơ nhận “thẻ đỏ” và được hưởng các ưu đãi về thuế quan, thay đổi thể chế từ EVFTA.

Nếu việc thực hiện các khuyến nghị không được cải thiện, Ủy ban châu Âu (EC) khó có thể gỡ “thẻ vàng” cho thủy sản Việt Nam. Trường hợp xấu nhất là Việt Nam có thể bị đánh giá là không hợp tác và sẽ bị áp dụng "thẻ đỏ".

Điều này đồng nghĩa với việc thủy sản của Việt Nam sẽ bị cấm xuất khẩu vào EU, gây thiệt hại khoảng nửa tỷ USD mỗi năm theo tính toán các cơ quan chức năng của Việt Nam. Khi đó, không chỉ EU mà các thị trường khác cũng có thể áp dụng các biện pháp tương tự.

Nguồn: VietQ

Từ khoá: ngành thuỷ sản, EU, động lực tăng trưởng, EVFTA