Giữa sự phô trương về chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mới của Tổng thống Mỹ Joe Biden , Trung Quốc luôn theo dõi và tổ chức cuộc thảo luận cấp cao về Hiệp định RCEP – Hiệp định thương mại lớn nhất thế giới.

Hội nghị cấp cao diễn ra vài ngày sau khi chính quyền Joe Biden khởi động Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương (IPEF) - mối quan hệ đối tác bao gồm 13 quốc gia, ngoại trừ Trung Quốc, vì Mỹ đang tìm cách mở rộng vai trò lãnh đạo về chính trị và kinh tế ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương.

Hội nghị về Hiệp định RCEP tổ chức ở phía nam đảo Hải Nam, các nhà phân tích chính sách kỳ vọng rằng thay vì phản ứng hoặc chống lại IPEF, Trung Quốc có thể hướng đến các hiệp định thương mại đã được thống nhất và tận dụng lợi thế sẵn có về thuế quan và tiếp cận thị trường.

Li Xirui, một chuyên gia về thương mại tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam thuộc Đại học Công nghệ Nanyang của Singapore, cho biết: “Trung Quốc sẽ không có hành động ngay lập tức hoặc đưa ra các biện pháp có mục đích đáp trả IPEF.

Diễn đàn Media & Think Tank về RCEP lần thứ hai, được tổ chức ở thủ đô Hải Khẩu của Hải Nam vào cuối tuần, sau khi thông báo về IPEF, các chuyên gia thương mại phi chính phủ trong khu vực đã tụ họp để thảo luận thêm về các cách mở rộng thương mại trong khối.

Hiệp định RCEP bao gồm Trung Quốc và khối ASEAN 10 thành viên, cùng với Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc và New Zealand.

Diễn đàn do chính quyền Hải Nam chủ trì, đồng thời cũng đánh dấu nỗ lực khác của tỉnh nhằm đáp ứng chiến lược mở rộng vị thế của Bắc Kinh trong việc thực hiện RCEP kể từ khi có hiệu lực vào đầu năm nay.

“Nhất quán với sự ủng hộ của chủ nghĩa đa phương và toàn cầu hóa, Trung Quốc có sẽ tiếp tục thúc đẩy chủ trương này thông qua RCEP vì điều này sẽ cho phép các quốc gia thành viên tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, điều mà IPEF còn thiếu”, Li nói với CNBC.

Bà cho biết, trong tương lai Trung Quốc có khả năng sẽ đáp trả Mỹ trên bất kỳ diễn đàn kinh tế châu Á - Thái Bình Dương nào qua việc mở rộng vị thế thống trị kinh tế trong khu vực và tăng trưởng thương mại theo Hiệp định RCEP.

Theo bà Li, Bắc Kinh cũng sẽ tập trung vào việc xin gia nhập các thỏa thuận thương mại quy mô lớn khác bao gồm Hiệp định thương mại toàn cầu lớn thứ hai như Hiệp định Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Kỹ thuật số (DEPA).

Chiến lược của Trung Quốc cũng phù hợp với phương thức của quốc gia này, các quốc gia khác và các nhà quan sát chính trị, xem IPEF - một thỏa thuận phi thương mại và địa chính trị thay vì kinh tế của Tổng thống Joe Biden nghiêng về châu Á Thái Bình Dương.

Vào cuối tháng 5, sau khi IPEF công bố, Thủ tướng Malaysia - Mahathir Mohamad đã chỉ trích thỏa thuận Ấn Độ - Thái Bình Dương và cho rằng đây là một động thái chính trị của Mỹ nhằm cô lập Trung Quốc.

Malaysia là một trong 13 quốc gia tham gia IPEF mà không có sự tham giá của Trung Quốc.

Chuyên gia thương mại Heng Wang, làm việc tại Trung tâm Luật Kinh tế và Kinh tế Quốc tế Herbert Smith Freehills Trung Quốc (CIBEL) của Đại học New South Wales, cũng đưa ra quan điểm rằng Trung Quốc sẽ tiếp tục sử dụng các quyền tiếp cận thị trường mà họ có theo Hiệp định RCEP, điều này sẽ cho phép Trung Quốc tăng cường sự hiện diện của mình trong khu vực.

“RCEP là hiệp định thương mại khu vực lớn duy nhất mà Trung Quốc tham gia và Trung Quốc có thể sẽ tận dụng lợi thế của nó,” Wang nói.

Tuy nhiên, mối đe dọa về cạnh tranh thương mại của Mỹ vẫn là hiện thực, Henry Gao, phó giáo sư chuyên ngành luật tại Đại học Quản lý Singapore, cho biết.

“Trong trường hợp bất kỳ ai nghi ngờ tầm nhìn của Mỹ về sử dụng IPEF như để đối phó Hiệp định RCEP, Nhà Trắng đã tuyên bố rõ ràng trong thông báo của IPEF rằng: “sự kết hợp cùng nhau, chúng ta đại diện cho 40% GDP thế giới,” Gao nói.

“Tại sao theo tuyên bố này thì IPEF không kèm nội dung về tiếp cận thị trường?”

Theo ông Gao nhận định một số bình luận từ Trung Quốc đã chỉ ra sự khác biệt nêu trên giữa IPEF và RCEP; những bình luận này nhấn mạnh rằng các thành viên RCEP chiếm đến 30%GDP toàn cầu”.

Các chiến lược toàn diện của Trung Quốc cho Hiệp định RCEP

Trong khi đó, Trung Quốc đã đạt được nhiều thành tựu khi thực hiện RCEP kể từ khi có hiệu lực vào tháng 01, Li cho biết.

Các kế hoạch chi tiết cho các doanh nghiệp Trung Quốc được thiết lập, đặc biệt về cách mở rộng thương mại và tìm kiếm cơ hội thông qua RCEP.

Bắc Kinh đưa ra các hướng dẫn trong 06 lĩnh vực bao gồm thương mại và sản xuất, và thúc đẩy việc sử dụng đồng nhân dân tệ của Trung Quốc để thanh toán các giao dịch thương mại. Các nhà chức trách cũng yêu cầu các doanh nghiệp theo đuổi việc sử dụng cảng thương mại tự do được công khai hóa ở Hải Nam, nơi đang triển khai hệ thống hải quan độc lập.

Li, chuyên gia theo dõi tình hình thực hiện RCEP của Trung Quốc, đã chỉ ra ít nhất 10 tỉnh, bao gồm Phúc Kiến và Chiết Giang đã lên kế hoạch toàn diện để tận dụng Hiệp định RCEP.

Ví dụ như Vân Nam muốn tăng cường xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp, trong khi Quảng Tây đang tìm cách nâng cấp các cơ sở sản xuất hoạt động ở Malaysia.

Chính phủ Quảng Tây và Phúc Kiến cũng muốn xây dựng thêm các cơ sở sản xuất ở Việt Nam, Malaysia và Indonesia.    

Nhiều tỉnh đã cam kết cung cấp một loạt các dịch vụ hỗ trợ liên quan đến Hiệp định RCEP trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và các cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại, Li cho biết.

Đối với việc ký thêm các thỏa thuận thương mại để có khả năng chống lại IPEF, Trung Quốc có khả năng sẽ không áp dụng các hiệp ước song phương hoặc ba bên khác trong khu vực, chẳng hạn như ký kết hiệp ước thương mại tự do Trung Quốc-Nhật Bản-Hàn Quốc chưa giải quyết xong, Li nói, bởi vì Trung Quốc ưa thích “chủ nghĩa tuần tiến” hoặc một cách tiếp cận chậm đổi mới đối với các hoạt động thương mại.

Nguồn: CNBC

Từ khóa: Hiệp RCEP, Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương (IPEF), Trung Quốc – Mỹ