Vào ngày 1 tháng 1 năm 2022, thỏa thuận thương mại lớn nhất thế giới, Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) chính thức có hiệu lực.

RCEP là hiệp định thương mại liên quan đến 10 quốc gia thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và các đối tác FTA lớn nhất của họ, gồm có Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc và New Zealand. Hiệp định thương mại nói trên bao gồm các điều khoản liên quan tới thương mại hàng hóa và dịch vụ, sở hữu trí tuệ, …

Dựa trên các báo cáo và nghiên cứu, RCEP tạo ra một thị trường khoảng 2,2 tỷ người, chiếm khoảng 30% dân số thế giới, tương đương với sản lượng toàn cầu trị giá hơn hoặc bằng 26,2 nghìn tỷ USD, xấp xỉ 29% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu, 27% thương mại toàn cầu và 29% đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) toàn cầu.

Cho đến nay, RCEP lớn hơn các khối thương mại khu vực khác, thậm chí lớn hơn cả Liên minh châu Âu (EU). Các nhà phân tích dự đoán rằng các thành viên của RCEP, về lâu dài, sẽ được hưởng lợi nhiều từ nó.

Trong số các quốc gia đầu tiên trong ASEAN đã phê chuẩn RCEP là Brunei, Campuchia, Lào, Singapore, Thái Lan và Việt Nam. Bốn quốc gia ngoài ASEAN cũng đã phê chuẩn RCEP sớm nhất vào tháng 11 năm 2021 là Úc, New Zealand, Trung Quốc và Nhật Bản.

Hàn Quốc đã phê chuẩn RCEP vào tháng 12 năm 2021 và thỏa thuận thương mại dự kiến sẽ có hiệu lực tại Hàn Quốc vào tháng 2 tới. Các nước ASEAN chưa phê chuẩn RCEP bao gồm Malaysia, Indonesia, Myanmar và Philippines.

CNA đưa tin vào tháng 10 năm 2021 rằng Malaysia đang sửa đổi Đạo luật Sáng chế 1983, Đạo luật Bản quyền 1987 và Đạo luật Nhãn hiệu 2019 để phê chuẩn hiệp định RCEP. Theo Thứ trưởng Bộ Thương mại Quốc tế và Công nghiệp Malaysia - Lim Ban Hong, “để tiến tới phê chuẩn RCEP, các Đạo luật này cần được sửa đổi. Những sửa đổi này là cần thiết để đảm bảo rằng chúng phù hợp với các nghĩa vụ và cam kết của Malaysia theo thỏa thuận RCEP.”

Theo đó, Indonesia sẽ phê chuẩn RCEP vào quý đầu tiên của năm 2022. Bộ trưởng Kinh tế Indonesia - Airlangga Hartarto cho biết hiện Ủy ban Quốc hội giám sát các quy tắc thương mại đã thông qua phê chuẩn hiệp định RCEP. Việc bỏ phiếu tán thành sẽ được hoàn tất trong quý đầu tiên của năm nay.

Myanmar đã gửi văn kiện phê chuẩn của mình tới Ban thư ký ASEAN vào khoảng tháng 9 năm 2021. Mặc dù Myanmar là một phần của RCEP, nhưng với tình hình chính trị đầy biến động của quốc gia này, các quốc gia thành viên ASEAN vẫn chưa đưa ra quyết định. ASEAN đang theo dõi chặt chẽ tình hình chính trị ở Myanmar.

Mặc dù Bộ Thương mại và Công nghiệp Philippines (DTI) và các cơ quan chính phủ khác tham gia vào các cuộc đàm phán RCEP và một số tổ chức kinh tế trong nước kêu gọi các Thượng nghị sĩ phê chuẩn RCEP trước khi có hiệu lực, Philippines vẫn không phê chuẩn RCEP trước khi Thượng viện bước vào kỳ nghỉ.

Dựa trên một số báo cáo, RCEP phải đối mặt với sự phản đối và phản kháng từ một số tổ chức phi chính phủ (NGO), chủ yếu là các tổ chức hoạt động theo ngành nông nghiệp, những người đã yêu cầu các thành viên của Thượng viện Philippines từ bỏ hiệp định thương mại.

Trong bối cảnh cuộc bầu cử tháng 5 năm 2022 đang đến rất nhanh, có vẻ như việc phê chuẩn RCEP ở Philippines vẫn còn trong tình trạng dở dang.

Tầm quan trọng của RCEP

Marcoleta, người đang tranh cử thượng nghị sĩ trong cuộc bầu cử tháng 5 năm 2022 nói thêm rằng hiệp định RCEP sẽ mang lại cho Philippines một thị trường xuất khẩu lớn hơn và cơ hội cho các khoản đầu tư nước ngoài.Theo Marcoleta, một số lợi ích cụ thể bao gồm: (1) đảm bảo khả năng tiếp cận thị trường đối với nguyên liệu thô rẻ hơn và hàng hóa trung gian cho xuất khẩu và các ngành công nghiệp địa phương; (2) Hàng hóa xuất khẩu của Philippines có thể tận dụng các thủ tục chứng nhận linh hoạt sẽ giúp các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs), đặc biệt là các nhà sản xuất nông nghiệp, tận dụng các thỏa thuận ưu đãi với các đối tác FTA; và (3) với RCEP, tăng trưởng GDP thực tế có thể tăng 0,9% với tỷ lệ nghèo giảm 5% vào năm 2030.

Marcoleta nhắc lại rằng việc chậm nhập cảnh hoặc việc Philippines không phê chuẩn hiệp định RCEP sẽ mất đi nhiều lợi ích kinh tế lớn. Theo Marcoleta, RCEP có khả năng chiếm 30% thương mại thế giới, 30% GDP thế giới và 47% FDI toàn cầu vào khu vực, trong nền kinh tế 2,3 tỷ dân.

Trong một hội thảo trực tuyến do Manila Times tổ chức, một trong những tờ báo lâu đời nhất và có uy tín ở Philippines, với chủ đề “Mối quan hệ Trung Quốc - ASEAN: Nhận diện tiềm năng của RCEP” được tổ chức vào ngày 15 tháng 9 năm 2021, Tiến sĩ Henry Lim Bon Liong, Chủ tịch Liên đoàn các Phòng Thương mại và Công nghiệp Hoa kiều Philippines (FFCCCII) cho biết RCEP rất quan trọng đối với Philippines vì nó chiếm khoảng 50% xuất khẩu của Philippines và 68% nguồn nhập khẩu của Philippines. Do đó, Philippines sẽ được hưởng lợi từ sự ra đời của RCEP trong điều kiện gia tăng thương mại và đầu tư.

Tiến sĩ Henry Lim cũng giải thích rằng các vấn đề liên quan đến đại dịch Covid-19 và ứng phó với đại dịch là những lĩnh vực mà Philippines và các nước thành viên RCEP, đặc biệt là các nước thành viên ASEAN và Trung Quốc, có thể tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực quan trọng về mặt kinh tế và sức khỏe cộng đồng, nghiên cứu và phát triển vắc xin và các sản phẩm y tế khác.

Theo ông, ASEAN và Trung Quốc có thể hợp tác cùng nhau để tăng cường ngành y tế và sức khỏe không chỉ cho hai khu vực mà còn xuất khẩu ra thế giới. Ông cũng giải thích rằng một trong những lý do giải thích cho tầm quan trọng tối cao của RCEP là sự lãnh đạo của Trung Quốc và sự sẵn sàng trở thành một phần của hiệp định thương mại tự do.

“Với ảnh hưởng đến kinh tế toàn cầu ngày càng cao của Trung Quốc, chúng tôi coi đây là đối tác thân thiết của mình trong việc phát triển và duy trì toàn cầu hóa thương mại. Ngày nay, vai trò của Trung Quốc càng trở nên quan trọng hơn trong sự phục hồi kinh tế và tăng trưởng bền vững lâu dài, là đối tác thương mại hàng đầu, thị trường xuất khẩu, nhà cung cấp nhập khẩu, và một nguồn đầu tư và công nghệ nước ngoài chính cho Philippines và ASEAN.

Việc tiếp tục mở rộng hợp tác kinh tế và thương mại giữa Philippines và Trung Quốc là kết quả của mối quan hệ và sự trao đổi thân thiện hơn giữa các nhà lãnh đạo của chúng ta, Tổng thống Rodrigo R Duterte và Chủ tịch Tập Cận Bình, nhằm bình thường hóa và tăng cường các mối quan hệ ngoại giao và các mối quan hệ khác ngay cả trong bối cảnh những thách thức và bất ổn của đại dịch toàn cầu, Tiến sĩ Lim nói thêm.

Tiến sĩ Lim giải thích rằng công nghệ nông nghiệp và du lịch là hai lĩnh vực hợp tác giữa Philippines, ASEAN và Trung Quốc trong khuôn khổ RCEP. Ông nói: “Cảm ơn Trung Quốc đã chia sẻ công nghệ lúa lai và các kiến thức chuyên môn khác của họ với chúng tôi và các nước châu Á khác. Tôi hình dung ASEAN sẽ trở thành nhà cung cấp thực phẩm lớn cho Trung Quốc và tăng trưởng nhanh trong những năm tới”.

Tiến sĩ Henry Chan, một nhà phát triển kinh tế được quốc tế công nhận có trụ sở tại Singapore và là thành viên hỗ trợ nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Phát triển tích hợp (IDSI) - một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Philippines, nói rằng RCEP là một “món quà năm mới nhằm thay đổi thế giới dành tặng ASEAN, trong đó Philippines là một thành viên”

Theo Tiến sĩ Chan, RCEP là một hiệp định thương mại hiện đại, toàn diện, chất lượng cao và đôi bên cùng có lợi cho tất cả các thành viên, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng chuỗi cung ứng khu vực và cam kết tự do hóa 65% lĩnh vực dịch vụ. Ông cũng cho rằng vai trò nòng cốt của ASEAN trong đàm phán RCEP sẽ nâng cao vị thế của khu vực trên thế giới.

Tiến sĩ Chan nhấn mạnh thêm rằng hiệp định RCEP cũng đưa ra một phương thức mới để tiếp cận đàm phán thương mại tự do, trong đó có tính đến sự đa dạng về kinh tế và thương mại của các thành viên trong quá trình xây dựng thỏa thuận. Theo ông, hiệp định thương mại RCEP gắn kết tất cả các thành viên ASEAN lại với nhau trong một hiệp định thương mại tự do thống nhất với các đối tác chính, theo mọi cách, tạo điều kiện thuận lợi cho sự hội nhập trong tương lai của ASEAN với tư cách là một cộng đồng kinh tế chung được hình dung trong hiến chương của mình.

Thật vậy, RCEP đang chứng tỏ một cột mốc quan trọng trong hội nhập kinh tế khu vực và sẽ nâng cao thương mại của nước này với các thành viên khác trong RCEP, thúc đẩy quá trình phục hồi kinh tế của Philippines sau đại dịch Covid-19.

Kết luận

Tuy nhiên, Thượng viện Philippines phải chắc chắn và bảo đảm việc phê chuẩn RCEP. Về vấn đề này, ngoài DTI, tất cả các cơ quan liên quan, đặc biệt là Bộ Ngoại giao (DFA), cần tăng cường nỗ lực và tích cực vận động hành lang cũng như thuyết phục Thượng viện phê chuẩn RCEP vào thời gian sớm nhất có thể.

Không nghi ngờ gì nữa, RCEP mang đến cho Philippines và các quốc gia thành viên ASEAN khác cơ hội chưa từng có, lần đầu tiên và đặc biệt để tận dụng tiềm năng rộng lớn và thị trường rộng lớn mà RCEP mang lại. Cụ thể hơn, RCEP tạo cơ hội vàng cho Philippines để tận dụng lợi thế khi tiếp cận thị trường và nguồn vốn của Trung Quốc.

Nguồn: The Asean Post

Từ khóa: RCEP, Philippines