Gần 5 năm thực hiện Luật Quản lý thuế đã đem lại nhiều kết quả quan trọng. Tuy nhiên, để đáp ứng mục tiêu cải cách thủ tục hành chính thuế, phù hợp với quá trình phát triển kinh tế thị trường thì Luật Quản lý thuế còn một số tồn tại, hạn chế cần sửa đổi, bổ sung. Đây cũng là nội dung được Ủy ban thường vụ Quốc hội bàn bạc cho ý kiến đối với dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật quản lý thuế trong phiên họp thứ 10. Tại cuộc họp của thường vụ Quốc hội, đa số các đại biểu cho rằng cần có mức phạt cao hơn cho các hành vi chậm nộp thuế và khai sai thuế. 

 

Hình phạt đối với việc nộp chậm thuế đang được áp dụng hiện nay là nộp tiền lãi nộp chậm. Tuy nhiên mức phạt bao nhiêu đối với hành vi chậm nộp thuế tiếp tục được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận trong phiên họp. Bộ Tài chính đề xuất tiếp tục giữ mức phạt đối với hành vi chậm nộp thuế của cá nhân, doanh nghiệp ở mức 0,05% một ngày (tương đương lãi suất 18,25% một năm), tính trên số thuế chậm nộp. 

 

Tại báo cáo thẩm tra, Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội cho rằng mức phạt này thấp hơn lãi suất ngân hàng ở một số giai đoạn, đặc biệt là thời gian gần đây, dẫn tới tình trạng doanh nghiệp cố tình chây ì, chấp nhận nộp phạt để chiếm dụng tiền thuế làm vốn kinh doanh. 

 

Nhiều đại biểu cho rằng cần tăng hơn nữa và có mức tăng lũy tiến để hạn chế việc nộp chậm thuế. Chia sẻ quan điểm này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu cho rằng đưa ra mức phạt 0,05% một ngày như phương án của Bộ Tài chính hay nâng lên 0,1% như ý kiến của Ủy ban Tài chính – Ngân sách đều cần được tính toán kỹ. Tuy nhiên, thực tế quản lý cũng như kinh nghiệm quốc tế cho thấy mức phạt chậm nộp nhất thiết phải cao hơn lãi suất cho vay của ngân hàng thì mới đủ sức răn đe và động viên người nộp thuế. 

 

Giải trình xung quanh những ý kiến này, Bộ trưởng Tài chính Vương Đinh Huệ cho rằng tuy mức phạt theo đề xuất chỉ tương đương lãi suất 18,25% nhưng lại không được tính vào chi phí trước thuế của doanh nghiệp. Do vậy, nếu tính đầy đủ, mức phạt này phải tương đương lãi suất 23,5% một năm. Con số này theo Bộ trưởng là cao hơn nhiều so với lạm phát mục tiêu (một con số) của giai đoạn tới cũng như lãi suất ngân hàng. Mặt khác, người đứng đầu Bộ Tài chính cũng cho rằng tuy phải đảm bảo tính răn đe nhưng mức phạt chậm nộp thuế cũng không nên để quá cao. “Nếu tiền phạt quá nhiều sẽ khiến các doanh nghiệp phải tìm cách luồn lách, tiêu cực với cán bộ thuế. Khi đó công tác kiểm tra, kiểm soát sẽ rất khó khăn” - Bộ trưởng nhấn mạnh. 

Tuy nhiên, theo lý giải của Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách – Phùng Quốc Hiển, mục tiêu của việc sửa đổi là để đảm bảo tính nghiêm minh, tăng mức độ chấp hành của người nộp thuế. Do đó, việc tăng mức phạt là cần thiết trong điều kiện hiện nay. Do đó, cần có hình thức phạt cao hơn. Thường vụ Quốc hội do đó đã nhất trí với hướng sửa đổi nâng mức phạt chậm nộp lên 0,1% một ngày (tương đương 36,5% một năm). 

 

Một vấn đề nữa được các đại biểu quan tâm là việc nợ, chậm nộp thuế thời gian gần đây, đặc biệt sau khi ngành thuế công bố hàng loạt doanh nghiệp lớn nợ hàng trăm, thậm chí cả nghìn tỷ đồng. Doanh nghiệp giải trình lý do là sản xuất kinh doanh khó khăn, do vướng chậm đền bù, giải tỏa. Tuy nhiên giới chuyên gia lo ngại mức phạt chậm nộp hiện nay quá thấp, khiến doanh nghiệp có thể lợi dụng để chiếm dụng vốn. Liên quan đến các mức phạt đối với việc khai thiếu thuế, các ý kiến tại Thường vụ Quốc hội đều thống nhất cho rằng đây là hành vi trốn thuế, cần được xử lý nghiêm. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu cho rằng, hành vi trốn thuế cần phải xử lý mạnh nhất vì gây thất thu rất lớn cho nhà nước. Ông Giàu đề nghị nâng mức phạt cao hơn kể cả các hình thức phạt bổ sung bao gồm cả phát hành chính và phạt hình sự. Dự thảo của Bộ Tài chính cũng giữ nguyên khung phạt đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số thuế phải nộp hoặc tăng tiền hoàn thuế ở mức 10% giá trị. Tuy nhiên, theo đề xuất của Bộ trưởng Tài chính Vương Đình Huệ, cần phân biệt việc các hành vi khai thiếu. Cụ thể nếu doanh nghiệp khai thiếu, nộp thiếu nhưng không có dấu hiệu gian lận về kế toán thì có thể áp mức phạt 20% trên số tiền khai thiếu. Nhưng nếu cố tình gian lận, mức phạt có thể bằng 1 – 3 lần số tiền khai gian. Tuy nhiên, Ủy ban Tài chính – Ngân sách cũng đề nghị nâng con số này lên 20% để đảm bảo tính răn đe. 

 

Vấn đề khác được nhiều đại biểu tranh luận đó là thẩm quyền gia hạn thuế. Theo đề xuất của Ủy ban Tài chính ngân sách, trong luật sửa đổi, chỉ nên giao Chính phủ gia hạn đối với các trường hợp cụ thể (chẳng hạn gia hạn thuế cho doanh nghiệp). Trong trường hợp gia hạn trên diện rộng, thẩm quyền cao nhất nên được trao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Tuy vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, v iệc gia hạn nộp thuế ko phải vấn đề miễn giảm thuế nên không cần thiết thuộc thẩm quyền Quốc Hội và nếu giao cho Thường vụ Quốc hội thì không hợp lý. Vấn đề này chỉ là giải pháp của việc điều hành thì nên để thẩm quyền ở điều hành vì dù sao cũng là trong niên độ ngân sách. 

 

Trao đổi về vấn đề này, Bộ trưởng Tài chính Vương Đình Huệ cho rằng thông thường, việc giãn thuế chỉ làm ảnh hưởng tới nguồn thu trong thời gian ngắn, thông thường là 1 – 2 tháng, ít ảnh hưởng tới niên độ ngân sách. Do đó, Bộ trưởng đề xuất nếu việc giãn thuế không ảnh hưởng tới mục tiêu thu ngân sách của năm, nên giao quyền quyết định cho Chính phủ để đảm bảo kịp thời. Tuy nhiên, nếu việc giãn thuế vắt qua niên độ ngân sách của năm sau, ảnh hưởng đến nguồn thu thì Chính phủ sẽ xin ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. 

 

Ở khía cạnh khác, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh đến nội dung tuyên truyền về việc sửa đổi Luật lần này. Cần tuyên truyền làm sao để người dân thấy được việc sửa đổi Luật thuế lần này là bước cải cách hành chính làm thuận lợi hơn cho người dân nói chung cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế, đơn giản công tác quản lý thuế, tạo điều kiện cho người thu thuế. 

 

Về hiệu lực thi hành Thường vụ Quốc hội cũng bàn thảo. Hiện có 2 mốc thời gian được đưa ra đó là thời điểm 1/7/2013 và 1/1/2014. Đa số các đại biểu đều nhất trí cho rằng Luật sửa đổi bổ sung này cần phải thực thi sớm. Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, do là Luật sửa đổi bổ sung cần đi vào cuộc sống càng nhanh càng tốt nên nếu để 2014 thì chậm nên để 1/7/2003 có hiệu lực là hợp lý. 

 

Dự thảo Luật sửa đổi bổ sung Luật Quản lý thuế dự kiến được trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua vào kỳ họp cuối năm nay.

 

Quốc Huy/TTXVN