Thời gian qua, mặc dù thị trường mua bán & sáp nhập (M&A) Việt Nam đã đạt tới quy mô 5 tỷ USD song số lượng các thương vụ M&A thành công lại khá khiêm tốn. Hoạt động M&A không chỉ là một kênh đầu tư thuần túy mà sẽ trở thành giải pháp quan trọng góp phần thúc đẩy tái cơ cấu đầu tư, doanh nghiệp; góp phần tạo ra giá trị cộng hưởng lớn cho doanh nghiệp.

Nhận định về thị trường mua bán, sáp nhập doanh nghiệp tại Việt Nam, hầu hết các chuyên gia tại hội thảo “Chiến lược M&A để tăng trưởng đột phá” vừa được tổ chức tại Hà Nội, đều có chung nhận định về một sự tăng trưởng "vượt bậc" trong vòng 5 năm qua. Cụ thể, giá trị các thương vụ đã tăng gấp 5 lần, từ con số 1,08 tỷ USD năm 2009 lên mức 5,1 tỷ USD vào 2012. Riêng 2012, giá trị M&A tăng 70% so với 2011.

Theo đó, hàng loạt thương vụ có quy mô lớn đã diễn ra trong giai đoạn này, nhiều doanh nghiệp Việt Nam và quốc tế đã thực hiện chiến lược M&A để tạo tăng trưởng đột phá như: Vingroup, Masan, Kinh Đô, Viettel, Hùng Vương... Nhật Bản hiện đang dẫn đầu các quốc gia có doanh nghiệp thực hiện M&A vào Việt Nam xét cả về số lượng và giá trị. Các thương vụ được nói đến nhiều nhất là Mizuho trở thành đối tác chiến lược của Vietcombank…

Trong 5 năm, các thương vụ M&A liên quan đến doanh nghiệp nội chiếm đa số (77%). Tuy nhiên, do đặc thù doanh nghiệp Việt quy mô nhỏ nên giá trị thương vụ không lớn, chủ yếu từ 2 - 5 triệu USD mỗi giao dịch. Năm 2012, số thương vụ có sự tham gia của doanh nghiệp Việt trong vai trò người đi mua cũng chiếm tới 40%. Ngành hàng tiêu dùng được đánh giá là thu hút nhất, với tổng giá trị thương vụ M&A riêng trong năm 2012 lên đến 1 tỷ USD, chiếm 25% tổng giá trị M&A cả năm. Nhà đầu tư có xu hướng chọn thực hiện M&A để mở rộng chuỗi giá trị và tiếp cận thị trường.

Tuy nhiên, theo đánh giá của GS. Nigel Denscombe, Chủ tịch hội đồng quản trị và CEO Tập đoàn Denscombe tại Tokyo và NewYork, Nhà tư vấn quản trị chiến lược quốc tế, hầu hết các thương vụ M&A thời gian qua là các vụ mua lại và giành quyền kiểm soát thay vì việc cùng nhau kiểm soát. Một trong những lý do chính khiến các thương vụ M&A ở thị trường Việt Nam không thành công là bên bán mà ở đây là các doanh nghiệp Việt Nam thường đưa ra mức giá quá cao so với mức giá mà người mua có thể chấp nhận được. Đó là lý do vì sao trong lúc nền kinh tế khó khăn, đáng ra, hoạt động M&A phải sôi động hơn nữa thay vì những con số khiêm tốn về các thương vụ M&A thành công trong thời gian qua. Có thể nói, lý do khiến các giao dịch M&A thất bại là bên bán kỳ vọng quá cao so với giá trị thực của tài sản.

Theo các chuyên gia, giá trị thương vụ M&A trong năm 2013 dự kiến sẽ thấp hơn năm 2012, ước đạt khoảng gần 4 tỷ USD. 6 tháng đầu năm, tổng giá trị các thương vụ mới đạt khoảng 1,8 tỷ USD.

Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, ông Võ Trí Thành cho rằng, cơ hội đối với M&A hoàn toàn khác xa với những hình thức khác, khi tình hình càng khó khăn thì cơ hội của lĩnh vực lại càng nhiều. Và trong quá trình tái cơ cấu kinh tế sẽ có rất nhiều cơ hội đầu tư ở nhiều lĩnh vực khác nhau.

Theo nhận định của ông Marc Djandji, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần chứng khóan Dầu khí PSI, Asean là khu vực có tính phát triển bền vững bậc nhất ở khu vực châu Á. Đặc biệt trong khoảng thời gian từ nay đến 2015, Asean sẽ trở thành một cộng đồng kinh tế thống nhất, với rất nhiều chính sách ưu tiên của các nước đưa ra nhằm thu hút dòng vốn đầu tư FDI. Vì vậy có thể khẳng định xu hướng mua bán và sát nhập sẽ diễn ra mạnh mẽ hơn. Đây chính là cơ hội để làn sóng M&A phát triển. Vị chuyên gia này cũng dẫn chứng, tính đến 2012, giá trị các thương vụ M&A tại Đông Nam Á đã lên tới 90 tỷ USD, chiếm 20% tổng giá trị tại châu Á và 4% trên toàn cầu.

Tuy nhiên, để thương vụ M&A thành công, các chuyên gia kinh tế khuyến nghị, bên cạnh các chiến lược phát triển bài bản, doanh nghiệp Việt Nam cần tìm đến các ngân hàng đầu tư tài chính để được tư vấn xây dựng, phát triển thương hiệu, qua đó nâng cao giá trị của công ty. Nếu làm tốt điều này, công ty đó có thể chủ động trong quá trình đàm phán với các đối tác. Theo GS. Nigel Denscombe, trong những năm tới cơ hội M&A vẫn còn rất nhiều cho các doanh nghiệp Việt Nam nếu biết chủ động nắm bắt cơ hội, tìm kiếm đối tác tiềm năng.

Một trong những doanh nghiệp thành công trong thương vụ M&A, bác sĩ Nguyễn Hữu Tùng, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Y khoa Hoàn Mỹ cũng cho rằng, trong các thương vụ M&A, các doanh nghiệp cần phải tìm hiểu doanh nghiệp mục tiêu muốn mua hoặc doanh nghiệp mà mình muốn mua. Hiểu được cấu trúc của thương vụ: mua như thế nào, thanh toán như thế nào và nguồn tiền từ đâu. Cố gắng tìm một mục tiêu phù hợp nhất với chiến lược của mình thì khả năng thành công sẽ cao. “Chúng tôi xác định ngay từ đầu là tìm ai để phối hợp với mình, người đó phải có chiến lược, văn hóa gần giống với mình, và chúng tôi tìm thấy sự gần giống với mình nhất là ở đối tác từ các nước châu Á, chứ các nước Mỹ và châu Âu thì cần rất nhiều thời gian để hoà nhập, họ sẽ tạo ra bất ổn trong M&A”, bác sĩ Tùng đã cho biết như vậy.

Trên thực tế, có nhiều cách để khiến một doanh nghiệp tăng trưởng và M&A chỉ là một trong số đó, điều quan trọng là mỗi lãnh đạo doanh nghiệp cần khiến M&A như một sự lựa chọn để tăng trưởng. Muốn vậy phải có chiến lược tích hợp và đánh giá hậu M&A. M&A cần lưu ý tạo giá trị cộng hưởng bởi tăng quy mô thì dễ nhưng tạo ra giá trị cho DN cũng như tăng dòng tiền tự do kết hợp…

Theo ông Marc Djandji, các nhà đầu tư đang hướng dòng vốn đầu tư khỏi thị trường truyền thống là Ấn Độ và Trung Quốc để hình thành các hoạt động M&A tại thị trường Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Do đó, các doanh nghiệp Việt Nam cần tận dụng các ngân hàng đầu tư để sẵn sàng cho dòng M&A đang đổ xô đến Việt Nam trong thời gian tới.

Theo TTXVN