Trong cuộc họp gần đây được tổ chức tại Geneva (Thụy Sĩ) từ ngày 16/9 đến ngày 22/9, các đại biểu đến từ 17 nước thành viên WTO, với hy vọng đảm bảo sự tự do hóa thương mại đối với các hàng hóa môi trường, đã kiểm tra danh sách 450 dòng thuế của hơn 1000 sản phẩm khác nhau.

Tại buổi họp, các đại biểu đã xác định các quyền lợi và các khu vực nhạy cảm - đã nhìn thấy người tham gia xác định quyền lợi và nhạy cảm liên quan đến danh sách, cũng như tập trung vào việc làm rõ và tinh giản các điều khoản "Ex-outs" - thuật ngữ chỉ mô tả của một số sản phẩm hoặc một sốnhóm sản phẩm cụ thể trong danh sách các dòng thuế thuộc Hệ thống hài hòa của Tổ chức hải quan Thế giới không đầy đủ các chi tiết. Các điều khoản "Ex-outs"không thể thay thế mã số thuế quốc gia vì mã số này có thể thay đổi từ nước này sang nước khác.

Danh sách này được đưa ra vào giữa tháng 8/2015 bởinước chủ trì đàm phán Hiệp định Hàng hóa môi trường (EGA). Danh sách này dựa trên 650 dòng thuế được đề cử bởi những nước tham gia, và phản ánh sự hiểu biết của nước chủ trì đàm phán EGA đối với các sản phẩm đã đạt được sự đồng thuận trong các vòng đàm phán EGA – được bắt đầu từ tháng 7/2014.

Trong một số trường hợp, đề xuất của các nước tham gia EGA gồm một loạt các điều khoản "Ex-outs"đối với một số loại hàng hóa môi trường cụ thể trong cùng 1 dòng thuế, và đôi khi cực kỳ chi tiết. Kết quả là danh sách mà ban chủ trì đàm phán EGA thu thập được lại có các"Ex-outs"giống nhau hoặc ngược nhau đối với một số sản phẩm. Do đó, cuộc đàm phán vào tháng 9/2015nhằm mục đích củng cố và sắp xếp lại các đề xuất trên.

Dựa vàokết quả thảo luận tháng 9/2015, ban chủ trì đàm phán sẽ trình các đại biểudanh sách đã sửa đổi, trong đó có các điểm tiến bộ mới nhất về vấn đề "Ex-outs". Danh sách này có khả năng sẽ không loại bỏ một loại hàng hóa cụ thể nào, nhưng sẽ đảm bảo được sự rõ ràngcủa phạm vi EGA.

Các nhà đàm phán EGA sẽ xem xét lại danh sách sửa đổi này trong các vòng đàm phán tiếp theo, dự kiến ​​sẽ được tổ chức từ ngày 29/10/2015 đến ngày 4/11/2015. Sau đó, ban chủ trì đàm phán sẽ soạn bản dự thảo danh sách sản phẩm cuối cùng, và bản dự thảo này dự kiến sẽ được xem xét trong cuộc họp ​​diễn ra từ ngày 30/11/2015 đến ngày 4/12/2015.

Đảm bảo phạm vi EGA

Mặc dù các vòng đàm phán mới nhất vẫn giữ được không khí tích cực và các bước tiếp theo đã được xác định sơ bộ, nhưng để đảm bảo có một danh sách hàng hóa thống nhất vào cuối năm nay sẽ cầncác động thái mạnh mẽ hơn nữa.

Những việc cần làm sẽ gồm công tác bổ sung kỹ thuật trong những tháng tới xung quanh vấn đề "Ex-outs",vàthông qua các đề xuất phức tạp đối với một số sản phẩm, chẳng hạn như các đề xuất được một số thành viên cực lực ủng hộ, nhưng lại bị một số thành cực lực phản đối. Vấn đề thông qua các đề xuất phức tạp này có thể cần đến sự hướng dẫn chính trị từ cấp đại sứ và cấp bộ trưởng.

Một số loại sản phẩm nằm trong danh sách hàng hóa của ban chủ trì đàm phán thuộc trường hợp trên gồm các sản phẩm có liên quan đến vấn đề xử lý nước, năng lượng mặt trời và gió, các máy móc và thiết bị điện tiết kiệm năng lượng, cũng như các thiết bị cơ khí có liên quan đến mục đích bảo vệ môi trường.

Ngoài ra, danh sách hàng hóa cũng gồm tất cả 54 dòng thuế và mô tảcủa các sản phẩm dự kiến sẽ được 21 quốc gia thuộc Liên minh Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC)giảm 5% vào cuối năm 2015. Các nước tham gia EGA khi bắt đầu đàm phán hiệp định này đã có ý định xây dựng danh sách hàng hóa dựa vào danh sách hàng hóa của APEC.

Tuy nhiên, vì danh sách APEC cũng sử dụng một số "Ex-outs", nên vòng đàm phán gần đây nhất chủ yếu thảo luận cách đưa danh sách trên vào EGA một cách phù hợp. Ví dụ, một số nước tham gia đã xác định được các sản phẩm mà không nằm trong phạm vi của các "Ex-outs" cụ thể của APEC nhưng lại nằm trong mã HS, do đó sản phẩm này có thể được đưa vào danh sách của EGA hoặc không.

Một vài nước tham gia cũng lo ngại các nguy cơ tiềm ẩn của việc loại bỏ toàn bộ các dòng thuế của APEC trong EGA, và nhấn mạnh rằng các cam kết ban đầu vốn không có ý định hạ thấp mức thuế bằng 0.

Trong những tháng tới, đại biểu các nước sẽ tiếp tục thảo luận việc sử dụng danh sách APEC như thế nào, và quá trình này có thể sẽ cần sự phối hợp giữa các cơ quan thực thi các cam kết trong EGA.

Trong các bước phát triển gần đây, Trung Quốc đã hoàn thành các nghĩa vụ chính của họ trong đàm phán EGA. Điều này giúp các nhà đàm phán Trung Quốccó thể hỗ trợ cho một số loại sản phẩm trong vòng đàm phán mới nhất. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn chưa công bố đầy đủ các nghĩa vụ của họ ở giai đoạn này.

Theo một số nhà phê bình, mặc dù sự tham gia của Trung Quốc trong các vòng đàm phán trước đó có mang tính xây dựng, nhưng việc Trung Quốc không đưa ra các nghĩa vụ đầy đủ khiến quan điểm của nước này đối với các sản phẩm tiềm năng vẫn chưa được rõ ràng.Trung Quốc làmột trong những nước có số lượng hàng hóa môi trường giao dịch lớn nhất thế giới.

Môi trường toàn vẹn

Ngay trước vòng đàm phán mới nhất, một nhóm hoạt động môi trường tên Giao thông vận tải & Môi trường (T&E) có trụ sở tại Brussels đã công bố danh sách các sản phẩm đề xuấttừ tháng 4/2015, và cho rằng khoảng gần 100 sản phẩm trong danh sách này không mang tính bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, một vài đề xuất gây tranh cãi được T&E trích dẫn hiện đã bị loại khỏi danh sách của EGA.

Nhóm này cũng chỉ trích EGA đã không sử dụng các tiêu chí cụ thể để xác định hàng hóa môi trường. Trong khi các quan chức từ chối bình luận về việc danh sách đề xuất bị rò rỉ, các nhà quan sát thương mại nhận định rằng uy tín trong vấn đề môi trường vẫn là ưu tiên quan trọng của các nhà đàm phán, và vẫn luôn là vấn đề quan trọng hàng đầu trong các cuộc đàm phán mới nhất.

Một số chuyên gia khác lại cho rằng việc xác định như thế nào là "hàng hóa môi trường" đã khiến cho quá trình đàm phán EGA bị trì trệ, tương tự như nỗ lực tự do hóa hàng hóa và dịch vụ môi trường trong bối cảnh vòng đàm phán Doha của WTO trước đây.

Một số nhà bình luận khi kiểm tra danh sách bị rò rỉ cho biết, các bên tham gia EGA dường như đã dùng "cách tiếp cận chuỗi giá trị", nói cách khác, cả phần trên và phần dưới đều có liên quan đến một số hàng hoá cụ thể.

Trong khi đó, các tổ chức có liên quan như Liên minh Sáng kiến ​​thương mại năng lượng bền vững (Liên minh SETI), lại không đồng ý với ý kiến cho rằng đàm phán EGA là không minh bạch của T&E.

Ông Peter Brun, Giám đốc điều hành của Liên minh SETI tại Trung tâm Quốc tế về Thương mại và Phát triển bền vững (ICTSD), cho biết: "Nhiều nước tham gia EGA đang tiến hành các nỗ lực hướng tới cộng đồng trong việc chuẩn bị các đề xuất, và các sự kiện có liên quan đến cộng đồng cũng được tổ chức ở cả cấp độ đa phương và trong nước".

Còn nhiều việc phải làm tại Hội nghị bộ trưởng lần thứ 10 tại Nairobi

Một số nước tham gia EGA đang có ý ưu tiên hoàn tất danh sách trên, nhằm kịp thời gian cho Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 10 của WTO sẽ được tổ chức từ ngày 15/12/2015 đến ngày 18/12/2015 tại Nairobi, Kenya.

Hội nghị bộ trưởng WTO lần này sẽ tiếp tục tập trung vào vấn đề khí hậu – vấn đề vừa được thảo luận trong hội nghị khí hậu của Liên Hiệp Quốc tại Paris (Pháp), với mục đích xây dựng chương trình khí hậu liên quan đến vấn đề các phương pháp giảm hàm lượng carbon bắt đầu từ sau năm 2020. Hội nghị bộ trưởng tháng 12/2015 dự kiến sẽ đem đến nhiều sự kiện quan trong đối với vấn đề đặc biệt này.

Trong bài phát biểu vào ngày 24/9 tại Viện Peterson ở Washington DC, Tổng giám đốc WTO Roberto Azevêdo cho rằng việc theo đuổi các thỏa thuận ở một số các lĩnh vực giữa các nhóm quốc gia nhỏ hơn trong bối cảnh đa phương có thể giúp thúc đẩy các cơ quan thương mại toàn cầu tìm cách giải quyết sự đình trệ củavòng đàm phán Doha, cũng như giải quyết các vấn đề mới xuất hiện.

Vào tháng 9/2015, các nhà đàm phán cũng thảo luận ngắn gọn một bản dự thảo tuyên bố cấp Bộ trưởngnhằm áp dụng việc thực thi EGA. Bản dự thảo này được đề xuất bởi 28 nước thành viên EU trong một vòng đàm phán được tổ chức vào cuối tháng 7/2015.

Mặc dù mục tiêu chính hiện nay khi thảo luận EGA là vấn đề phạm vi, nhưng một số thành viên tham gia cũng đã nhận ramột số vấn đề quan trọng khác như cơ chế rà soát nhằm thường xuyên cập nhật danh sách, cũng như một số chương trình làm việc về dịch vụ môi trường và các rào cản phi thuế quan (NTBs) đối với giao dịch thương mại hàng hóa môi trường.

Một số người hy vọng rằng các văn bản của EU sẽ sớm được bàn giao cho chủ tịch ban đàm phán, ông Andrew Martin. Ông Martin hiện cũng đang là tham tán thuộc phái đoàn Úc tại WTO.

Các cuộc đàm phán EGA cũng cần làm rõ phương thức tính lộ trình cắt giảm thuế quan, cũng như làm thế nào đưa hiệp định này vào khuôn khổ của WTO.

Các nước tham gia EGA đã đưa ra kế hoạch nhằm đảm bảo EGA sẽ là một hiệp định nhiều bên mở, dựa trên nguyên tắc tối huệ quốc (MFN). Điều này có nghĩa là việc cắt giảm thuế quan cũng sẽ liên quan đến các thành viên khác không tham gia EGA của WTO.

Tuy nhiên, để điều trên thành hiện thực, các nước thành viên EGA cần phải đảm bảo rằnghọ đang giữa một "khối lượng quan trọng" trong thương mại đối với các sản phẩm nằm trong hiệp định EGA, để tránh việc các nước không tham gia EGA được "hưởng khống" mức thuế thấp.

Các nước thành viên EGA vẫn đang tiếp tục mở cửa hiệp định để các nước thành viên WTO khác được tham gia vào hiệp định này. Tuy vậy, việc đề xuất thêm sản phẩm bổ sung vào danh sách ở giai đoạn này là khó có thể xảy ra.

Theo http://www.ictsd.org - TV

Từ khóa: đàm phán, tập trung, hoàn tất, danh sách, sản phẩm, Hiệp định, hàng hóa, môi trường, EGA, WTO