Lời người biên tập: Daryl Guppy là một chuyên gia phân tích kỹ thuật tài chính quốc tế. Ông là người hằng tuần phân tích Shanghai Index cho các phương tiện truyền thông của Trung Quốc đại lục suốt hơn một thập kỷ qua. Guppy xuất hiện thường xuyên trên CNBC Châu Á và được biết đến với cái tên “Người đàn ông của biểu đồ”. Ông là thành viên hội đồng quốc gia của Hội đồng Kinh doanh Australia - Trung Quốc. Bài viết phản ánh quan điểm của tác giả, và không nhất thiết là quan điểm của CGTN.

Người dân Australia đang có phản ứng trái chiều nhau trước hàng loạt đơn kiện Australia mà Trung Quốc gửi lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và các biện pháp kiểm dịch Trung Quốc công bố trong vài tuần qua. Các nhà bình luận nóng tính coi những động thái này như một mối đe dọa đối với chủ quyền của Australia. Những người bình tĩnh hơn thì cho rằng nên xem xét mỗi sự việc trên như một sự kiện riêng biệt.

Trung Quốc đã đệ đơn kiện Australia lên WTO về việc bán phá giá lúa mạch trên thị trường Trung Quốc. Sau đó là việc đình chỉ cấp phép xuất khẩu cho một số lò mổ. Gần đây nhất, Trung Quốc đề cập đến khả năng bán phá giá rượu vang đỏ trên thị trường Trung Quốc và yêu cầu một cuộc điều tra về các cáo buộc trợ cấp ngành.

Bộ ba sự việc này xảy ra vào thời điểm mối quan hệ Australia - Trung Quốc đang tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ.

Sẽ rất hữu ích nếu đi sâu hơn một chút để đánh giá bối cảnh và môi trường của những hành động này từ phía Trung Quốc.

Các biện pháp của Trung Quốc đối với Australia cần được so sánh với các biện pháp của Trung Quốc dành cho các nước khác trong WTO. Trung Quốc hiện có 33 biện pháp với Mỹ, 31 biện pháp với Nhật Bản và 24 biện pháp với EU. Thái Lan và Singapore đều phải chịu 7 biện pháp từ Trung Quốc.

Australia có 43 cuộc điều tra chống bán phá giá hoặc đang tiến hành các biện pháp khác đối với các sản phẩm của Trung Quốc, và 17 biện pháp đã được áp dụng. Australia là nước sử dụng nhiều các biện pháp chống bán phá giá, làm suy yếu thành tích của nước này trong vấn đề thương mại tự do. Cơ chế chống bán phá giá của Australia đang thu hút ngày càng nhiều sự chú ý cả trong nước và quốc tế.

Trung Quốc đặc biệt bất bình về hệ thống chống bán phá giá của Australia. Một trong những điều kiện để tham gia Hiệp định Thương mại Tự do Trung Quốc - Australia là Australia sẽ xem Trung Quốc là một nền kinh tế thị trường. Nhưng trước sự bất lợi của Trung Quốc, Australia đã tiếp tục coi Trung Quốc là nền kinh tế phi thị trường với mục đích áp dụng các mức thuế chống bán phá giá cụ thể.

Các biện pháp chống bán phá giá rượu phần lớn được thúc đẩy bởi lợi ích trong nước, với sự gia tăng khiếu nại từ các công ty nội địa, nhằm phản ánh mong muốn của các nhà sản xuất rượu Trung Quốc để loại bỏ các đối thủ cạnh tranh nước ngoài, không chỉ riêng Australia. Các nhà cung cấp nước ngoài đã làm xói mòn thị phần của các nhà sản xuất trong nước kể từ năm 2008, khi thị phần rượu nhập khẩu đã tăng từ 20% lên mức 54% vào năm 2018. Không có gì ngạc nhiên khi các nhà sản xuất rượu Trung Quốc cảm thấy khó chịu.

Các cuộc điều tra về trợ cấp ngành rượu đã tìm ra được một một số bằng chứng. Các Bang và Liên bang Australia đã có các chương trình cụ thể sẵn có để hỗ trợ các nhà xuất khẩu rượu vang, bằng chứng này được tìm thấy đơn giản trên Google. Đấy có phải là trợ cấp không? Đó là một vùng xám, nhưng đây cũng là một dạng bằng chứng mà Australia đã từng dùng để khiếu nại các nước khác lên WTO.

Thuế quan của Trung Quốc đối với lúa mạch của Australia theo sau cuộc điều tra kéo dài hơn 12 tháng của Trung Quốc, với thời hạn quyết định rơi vào giữa tháng 5 năm 2020. Bốn đơn vị cấp phép xuất khẩu thịt bò cũng bị đình chỉ sau hơn 12 tháng khiếu nại về việc ghi nhãn sai liên tục đối với thịt bò xuất khẩu của Australia.

Một số quan chức thương mại Australia mô tả, các lò mổ là trọng tâm của lệnh cấm này, như là những kẻ phạm tội hàng loạt. Khiếu nại về việc ô nhiễm cỏ dại quá mức trong các lô hàng ngũ cốc lần đầu tiên được nêu ra vào tháng 12 năm 2019, trước đại dịch COVID-19.

Công bằng mà nói, số lượng đơn kiện lên WTO của Trung Quốc chống lại Australia là rất nhỏ. Trong bối cảnh COVID-19, có thể hiểu rằng ngành công nghiệp sẽ cảm thấy bị đe dọa bởi hàng nhập khẩu, về việc có bán phá giá hay không, vì vậy tất cả các nước được dự báo sẽ sử dụng nhiều hơn các quy trình chống bán phá giá của WTO. Và chính sự quan sát đó khuyến khích chúng ta đi sâu hơn vào tình huống này.

Mặc dù không hài lòng vì các cuộc điều tra thuế quan của Trung Quốc có thể xảy ra, chúng ta không nên bỏ qua cách Trung Quốc đã chọn để duy trì trật tự thương mại dựa trên quy tắc toàn cầu, và sử dụng điều này để giải quyết các vấn đề thương mại. Một số nước phương Tây rất sẵn lòng yêu cầu Trung Quốc tuân thủ trật tự toàn cầu dựa trên nguyên tắc, nhưng họ lại phàn nàn khi Trung Quốc kiện họ.

Hãy khen ngợi một cách thích đáng. Trung Quốc đang sử dụng các quy trình của WTO và có nhiều kỳ vọng rằng Trung Quốc sẽ tuân thủ các quyết định.

Ngược lại, Mỹ liên tục phớt lờ trật tự dựa trên nguyên tắc toàn cầu, và tích cực phá hoại các thể chế của trật tự đó. Tổng thống Trump thích sử dụng quy trình đơn phương dựa trên tweet để áp đặt thuế quan, lệnh trừng phạt và can thiệp vào hoạt động kinh doanh toàn cầu.

Australia nhận thấy thật bất lực khi cố gắng chống lại sở thích sử dụng thương mại để tấn công bạn và thù của ông Trump, đơn giản chỉ vì ông ta phớt lờ trật tự dựa trên nguyên tắc toàn cầu. Sẽ thật nhẹ nhõm khi đối phó với một quốc gia tuân theo trật tự thương mại đó.

Các vụ kiện thương mại thì rất rắc rối nhưng nhất quán với thông lệ quốc tế.

Mặc dù một số người coi đây là một mối đe dọa đối với chủ quyền của Australia, nhưng thực sự đó chỉ là một phần của mối quan hệ thương mại bất khả kháng thông thường dưới sự bảo trợ của trật tự đó. Không bao giờ là thời điểm tốt cho những bất đồng thương mại kiểu này, vì vậy rất khó để chứng minh cho tuyên bố rằng chúng chỉ được thúc đẩy bởi mong muốn trừng phạt Australia của Trung Quốc.

Khía cạnh quan trọng nhất của các cuộc điều tra này là việc Trung Quốc sẵn sàng tuân thủ các nguyên tắc và không giống như các biện pháp trừng phạt được đăng trên Twitter, cách đánh giá và kháng cáo được xác định rõ ràng. Và đó là điều mà nước Australia phải biết ơn.

Nguồn: CGTN

Từ khóa: Trung Quốc, tuân thủ, luật lệ, WTO