Khu vực ASEAN (Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á) là một trong những khu vực phát triển nhanh nhất thế giới trong năm 2022 - Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) dự báo tốc độ tăng trưởng kinh tế Đông Nam Á đạt mức 5,5% vào năm 2022.

Tuy nhiên,bước vào năm 2023 với nhiều áp lực kinh tế đang gia tăng. Đây là những yếu tố làm suy giảm đà tăng trưởng của toàn cầu. Do đó, ADB đã đưa ra mức dự báo kinh tế ASEAN đạt mức tăng trưởng 4,7% vào năm 2023 vì nhu cầu toàn cầu suy yếu.

Điều đáng chú ý là docách dự báo khác nhau và phụ thuộc vào cách tổ chức phân loại khu vực. Các nhà phân tích của Credit Suisse kỳ vọng tốc độ tăng trưởng của sáu nền kinh tế ASEAN - Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam -giảm xuống mức 4,4% vào năm 2023 từ mức 5,6% dự kiến vào năm 2022.

Những con số này cho thấy tăng trưởng kinh tế khu vực trên mức trung bình toàn cầu. IMF dự báo tăng trưởng toàn cầu ở mức 3,2% vào năm 2022 và 2,7% vào năm 2023. Do đó, ASEAN vẫn là điểm đến hấp dẫn đối với đầu tư quốc tế, giúp các nhà đầu tư tiếp cận với một trong những khu vực phát triển nhanh nhất trên toàn cầu.

Câu chuyện tăng trưởng ASEAN

Các quốc gia ASEAN được hưởng lợi từ địa chính trị trong những năm tới khi sự đối đầu giữaHoa Kỳ và Trung Quốc ngày càng gia tăng và cả hai siêu cường đều tìm cách thắt chặt quan hệ với khu vực ASEAN. Cả hai đều nêu bậc cam kết thương mại với các nền kinh tế ASEAN. Trong khi Trung Quốcthông qua việc tiếp cận Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) và Hiệp định Đối tácToàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Hoa Kỳ chỉ có hiệp định thương mại tự do với một số nước ASEAN.

Sự cạnh tranh giữa hai siêu cường này không phải là yếu tố duy nhất đóng góp tích cực vào tăng trưởng của ASEAN trong năm 2023. Một số quốc gia trong khu vực có ngành du lịch phát triển mạnh và môi trường dịch tễ học được cải thiện cũng góp phần vào sự phục hồi chung của khu vựctrong năm 2023.

Theo Goldman Sachs, Thái Lan và Malaysia đạt mức tăng trưởng khá 4% trong năm tới nhờ bình thường hóa du lịch và lữ hành toàn cầu. Tài khoản vãng lai sẽ tái cân bằng vào năm tới khi du lịch phục hồi.

Malaysia, Philippines và Thái Lan có thể sẽ ghi nhận ngành du lịch phục hồi trở lại mức trước đại dịch vào năm 2023. Nhưng vẫn còn nghi ngờ về việc liệu du khách Trung Quốc có quay trở lại ngay lập tức hay không dù nước này đã dỡ bỏ các hạn chế. Vào tháng 12 năm 2022, cơ quan quản lý xuất nhập cảnh Trung Quốc cho biết họ sẽ tiếp tục cấp thị thực cho cư dân đại lục ra nước ngoài từ ngày 8/1.

Các nhà phân tích của S&P Global cho rằng, suy thoái toàn cầu sẽ ít tác động hơn đến các nền kinh tế định hướng theo nhu cầu trong nước như Indonesia và Philippines - tổ chức này dự đoán cả hai quốc gia sẽ đạt mức tăng trưởng ít nhất 5% vào năm 2023. Tập đoàn có trụ sở tại Hoa Kỳ này còn cho rằng nhu cầu từ thị trường trong nước sẽ tiếp tục phục hồi ở Indonesia, Malaysia, Philippines và Thái Lan, khi các quốc gia này mở cửa trở lại toàn bộ sau đại dịch.

Tuy nhiên, tất cả những điều đã nói ở trên chỉ là thứ yếu so với các điều kiện kinh tế phổ biến. Tăng trưởng yếu đi, thậm chí suy thoái ở các nền kinh tế phát triển sẽ làm giảm nhu cầu hoạt động kinh tế ở các quốc gia ASEAN. Trong khi đó, nhiều ngân hàng trung ương Đông Nam Á đã tăng lãi suất cơ bản để đối phó với việc tăng lãi suất toàn cầu, dòng vốn chảy ra ngoài, đồng tiền mất giá, lạm phát gia tăng với giá lương thực và năng lượng toàn cầu tăng cao. Như đã lưu ý, lạm phát giảm sẽ cho phép các ngân hàng trung ương áp dụng chính sách tiền tệ ôn hòa hơn trong nửa cuối năm nay.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài

Các nền kinh tế ASEAN đã và đang là điểm đến hấp dẫn của FDI trong những năm gần đây. Các quốc gia này là những lựa chọn thay thế hấp dẫn cho các công ty đang tìm cách giảm lệ thuộc với Trung Quốc do các rào cản thương mại ngày càng tăng và mong muốn tìm các địa điểm sản xuất rẻ hơn.

Nhìn chung, các quốc gia trong khu vực đang chứng kiến tốc độ tăng trưởng GDP nhanh hơn mức trung bình, phản ánh sự bùng nổ dân số và các chính sách thương mại ngày càng tự do. Nói cách khác, các tập đoàn đa quốc gia ngày càng coi Đông Nam Á như một trung tâm sản xuất, bị thu hút bởi mức lương cạnh tranh, các quy định và cơ sở hạ tầng kinh doanh được cải thiện, cũng như nhu cầu nội địa ngày càng tăng.

Singapore đã thu hút khoảng 100 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài trong năm 2021. Các ngành công nghiệp chính đầu tư vào Singapore bao gồm công nghệ thông tin, hàng không vũ trụ, điện tử, dược phẩm và dịch vụ chuyên nghiệp.

Tổng vốn FDI vào Indonesia tính đến quý 3 năm 2022 đạt 169 nghìn tỷ rupiah (10,8 tỷ USD). Mặc dù số liệu chính thức chưa được công bố, nhưng chính phủ tự tin rằng họ đã đạt được mục tiêu. Đến năm 2023, chính phủ đặt mục tiêu tăng đầu tư trong nước và nước ngoài lên 92 tỷ USD, tương đương 1.400 nghìn tỷ rupiah.

Indonesia là thành viên duy nhất của ASEAN trong G20, với nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào và thị trường nội địa rộng lớn với 260 triệu dân, quốc gia này mang đến cơ hội đầu tư dài hạn.

Việt Nam mang lại cho các nhà đầu tư khả năng tiếp cận nhiều ngành công nghiệp có tính cạnh tranh quốc tế và cung cấp khả năng tiếp cận thị trường lớn hơn cũng như sự chắc chắn cho các nhà sản xuất so với Trung Quốc. Chiến tranh thương mại giữa Hoa kỳ và Trung Quốc, Việt Nam nổi lên như một nhà cung cấp thay thế các sản phẩm gỗ. Hoa Kỳ hiện là thị trường tiêu thụ gỗ và các sản phẩm gỗ lớn nhất của Việt Nam. Tương tự, ngành dệt may của Việt Nam cũng ngày càng hấp dẫn sau các đạo luật được Hoa Kỳ thông qua liên quan đến lao động cưỡng bức và bông có nguồn gốc từ Tân Cương của Trung Quốc.

Trong khi đó, Thái Lan liên tục nhận đầu tư của Trung Quốc trong một thời gian dài. Quốc gia này là trung tâm của khối ASEAN và không thể thiếu trong kế hoạch của Trung Quốc về kết nối toàn cầu cũng như đầu tư tư nhân. Thái Lan là một phần quan trong trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc, trong khi các nhà đầu tư tư nhân ngày càng coi Thái Lan là điểm đến đầu tư cho các sáng kiến về tiền điện tử, công nghệ tài chính (fintech), công nghệ chuỗi khối (blockchain), trí tuệ nhân tạo (AI) cũng như chăm sóc sức khỏe và du lịch y tế.

Các dẫn chứng trên phản ánh xu hướng phát triển dài hạn của ASEAN bất chấp nền kinh tế toàn cầu đang suy yếu. Sự gia tăng liên tục của FDI vào ASEAN, đặc biệt là đối với Singapore, Malaysia, Thái Lan, Indonesia và Việt Nam có thể sẽ tiếp tục vào năm 2023.

Trung Quốc mở cửa trở lại là tâm điểm

Trung Quốc và sức khỏe nền kinh tế nước này là một yếu tố có ảnh hưởng lớn đến tăng trưởng kinh tế trong khu vực ASEAN, một phần nhờ vào sự gần gũi về địa lý và mạng lưới thương mại.

Tác động của việc Trung Quốc đột ngột mở cửa trở lại có thể tăng gấp đôi. Trong quý đầu tiên của năm 2023, có khả năng sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng tắc nghẽn chuỗi cung ứng và các vấn đề về nhu cầu suy giảm do Trung Quốc đã dỡ bỏ các hạn chế liên quan đến Covid.

Tuy nhiên, sau giai đoạn đầy khó khăn về dịch tễ, Trung Quốc kỳ vọng vào một chu kỳ bùng nổ sau khi tái mở cửa giống như hầu hết các quốc gia khác đã trải qua sau đại dịch Covid-19. Dữ liệu của Ngân hàng Thế giới cho thấy tăng trưởng kinh tế Trung Quốc phục hồi lên 4,3% vào năm 2023 từ mức ước tính 2,7% vào năm 2022.

Việc tái mở cửa có tác động sâu sắc đến nền kinh tế của Trung Quốc bất chấp các yếu tố rủi ro bao gồm rủi ro dai dẳng trong lĩnh vực bất động sản.

Trong khi một số lĩnh vực ở các nền kinh tế ASEAN được hưởng lợi từ những thách thức nội tại của Trung Quốc và chiến tranh thương mại với Hoa Kỳ, việc cải thiện tăng trưởng của Trung Quốc là dấu hiệu tích cực đối với khu vực ASEAN.

Nguồn: Asean Briefing

Từ khóa: ASEAN, tăng trưởng, Trung Quốc