Tổng giám đốc tiếp theo của Tổ chức Thương mại Thế giới sẽ đứng giữa cuộc chiến Hoa Kỳ - Trung Quốc khi cả hai bên đều muốn giành quyền kiểm soát lớn hơn đối với các tổ chức đa phương của Thế giới.

Do đó, cần phải trả lời được câu hỏi, Hoa Kỳ và Trung Quốc tìm kiếm điều gì ở một nhà lãnh đạo của WTO?

Vào tháng 6, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Robert Lighthizer đã nêu ra 03 yêu cầu cho ứng cử viên đại diện nước này, bao gồm: (1) nhận thức được sự cần thiết phải cải cách “nền tảng”, (2) nhìn nhận ra vấn đề rằng Trung Quốc đã ảnh hưởng tới hoạt động của WTO, và (3) không có xu hướng chống Mỹ.

Còn đối với Trung Quốc, nước này không đưa ra tiêu chí cho ứng cử viên mong muốn.

Đại sứ Trung Quốc tại WTO Xiangchen Zhang cho biết, tiêu chí quan trọng để nước này lựa chọn vị tổng giám đốc tiếp theo là "niềm tin vững chắc của ứng cử viên vào hệ thống thương mại đa phương với quyết tâm mạnh mẽ và đủ khả năng để đưa các thành viên WTO xích lại gần nhau".

Trong một cuộc thảo luận trực tuyến được tổ chức bởi Viện Kinh tế quốc tế Peterson có trụ sở tại Washington, Zhang cho biết: "Chúng ta cần một người có đủ khả năng gánh chịu áp lực từ phía những kẻ theo chủ nghĩa hoài nghi".

Có tám ứng cử viên cho vị trí tổng giám đốc. Hiện giờ còn quá sớm để đưa ra phán đoán về người thắng cuộc. Tuy vậy, có thể tổng kết và dự đoán một vài kịch bản dựa trên những nhận định về mối quan hệ ngoại giao giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Người trong cuộc và Người ngoài cuộc

Đối với Hoa Kỳ, ứng cử viên triển vọng nhất là Ngozi Okonjo-Iweala người Nigeria. Đây là cựu bộ trưởng tài chính nổi tiếng với những chính sách đanh thép và là tác giả của hai cuốn sách viết về kinh nghiệm cải tổ nền kinh tế phụ thuộc vào dầu lửa.

Bà là người ủng hộ đàm phán lại quy định của WTO về trợ cấp công nghiệp. Điều này trùng với mục tiêu của Lighthizer đó là kiềm chế các khoản trợ cấp khổng lồ của Trung Quốc. Ứng cử viên này cũng từng có thời gian sống tại Mỹ khi còn làm tại Ngân hàng Thế giới. Nếu được xem như một ứng viên đại diện cho Hoa Kỳ thì Ngozi Okonjo-Iweala có khả năng sẽ vấp phải sự phản đối từ phía Bắc Kinh.

Trong khi đó, Trung Quốc vẫn đang giữ kín thông tin để tránh sự phản đối của Hoa Kỳ dành cho ứng viên mà nước này lựa chọn. Tuy vậy, không khó để đoán ra ý định của Zhang, nhiều khả năng đó sẽ là ứng viên người Kenya - Amina Mohamed.

Mohamed đã làm việc trong WTO, từng là đại biểu thương mại những năm 2000. Bà đã từng chủ trì Đại hội đồng WTO, cơ quan giải quyết tranh chấp và cơ quan rà soát chính sách thương mại. Bà cũng từng đảm nhiệm vai trò đứng đầu một hội nghị bộ trưởng WTO, một hội nghị thượng đỉnh được tổ chức hai năm một lần.

Tuy nhiên, những kinh nghiệm này của ứng viên Kenya có thể bị bắt bẻ từ phía Hoa Kỳ vì nó đại diện cho một vị tổng giám đốc theo tư duy cũ của WTO. Hơn nữa, vì từng làm trong WTO, Mohamed có thể bị gán cho việc ủng hộ sự phát triển của Trung Quốc nói riêng và có thái độ lệch về một bên trong cuộc xung đột thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc nói chung.

Lẽ dĩ nhiên, đây mới chỉ là vòng đua đầu tiên và luôn đầy rẫy các suy đoán về việc quốc gia nào ủng hộ ứng viên nào. Luôn luôn tồn tại khả năng thứ ba bên cạnh cuộc đua của Mohamed/Okonjo-Iweala. Không loại trừ khả năng hai ứng viên này chỉ là mồi nhử để mở đường cho một ứng viên thứ ba trung lập, có thể điều hòa cuộc xung đột Mỹ-Trung. Ở giai đoạn này, bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra.

—Bryce Baschuk, tại Geneva

Nguồn: Bloomberg

Từ khóa: ba kịch bản, cuộc đấu, Mỹ, Trung Quốc, chạy đua, giành, ghế, tổng giám đốc, WTO