Thương mại Việt Nam và Úc đang trên đà phát triển với việc Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) tiếp tục bổ sung và củng cố thương mại song phương giữa hai nước. Trong bối cảnh quan hệ thương mại Úc - Trung Quốc bị ảnh hưởng bởi căng thẳng chính trị, đầu tư của Úc vào Việt Nam ngày càng trở nên thuận lợi hơn. Báo cáo tóm tắt nhấn mạnh sự phát triển thương mại giữa hai nước và các cơ hội đầu tư.

Kể từ khi Việt Nam và Úc thiết lập quan hệ ngoại giao lần đầu tiên vào năm 2018, mối quan hệ này đã phát triển từ hợp tác quốc phòng lên tầm chiến lược. Tính đến tháng 5 năm 2022, cả hai nước đều nằm trong số 12 đối tác thương mại hàng đầu của nhau, trong đó Úc nằm trong số các nước viện trợ phát triển chính thức (ODA) hàng đầu và có số lượng lớn du học sinh.

Việt Nam và Úc đều là thành viên của ít nhất ba hiệp định thương mại tự do (FTA), đó là Khu vực thương mại tự do ASEAN – Úc - New Zealand (AANZFTA), Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP).

Ngoài ra, hai nền kinh tế có tính bổ sung cao. Úc là nhà cung cấp đáng tin cậy về dịch vụ và nguyên liệu mà các nhà xuất khẩu của Việt Nam cần, và người tiêu dùng Úc được hưởng các sản phẩm chất lượng cao của Việt Nam ngay tại nhà và nơi làm việc của họ.

Thương mại song phương

Hiệp định CPTPP thúc đẩy thương mại hai chiều vì nó mang lại các ưu đãi về thuế và quy định. Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê (GSO) Việt Nam, năm 2021, thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Úc lần đầu tiên đạt 12,4 tỷ USD, tăng hơn 49% so với năm 2020, đưa Việt Nam trở thành nước đứng thứ 12 trong các đối tác của Úc và Úc trở thành đối tác lớn thứ 10 của Việt Nam. Giá trị các chuyến hàng đến Úc cũng đạt hơn 4,45 tỷ USD, tăng 23% so với cùng kỳ năm ngoái.

Xuất khẩu

Xuất khẩu của Việt Nam sang Úc đã và đang phát triển, đạt 1,38 tỷ đô la Mỹ trong quý 1 năm 2022, tăng 32,36% so với cùng kỳ năm ngoái.

Xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp và công nghiệp khác nhau của Việt Nam sang Úc đã tăng mạnh, cụ thể 84% đối với cà phê, 51% đối với thủy sản, 41% đối với cao su và 26% đối với dây cáp điện. Đáng chú ý, các lô hàng sắt thép đã tăng vọt hơn 500% so với cùng kỳ năm ngoái.

Nhập khẩu

Năm 2021, Việt Nam đã chi gần 8 tỷ USD nhập khẩu hàng hóa từ Úc, tăng gần 70% so với năm 2020. Cụ thể, Việt Nam đang mua nhiều nguyên liệu thiết yếu hơn từ Úc, chẳng hạn như than, quặng sắt, kim loại, bông, lúa mì, và thức ăn gia súc. Đặc biệt, giá trị nhập khẩu than của Việt Nam từ Úc trong quý 1 đã tăng 176% so với cùng kỳ năm ngoái và giá trị nhập khẩu bông tăng 333%.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài - FDI

Tính đến cuối năm 2021, có khoảng 550 dự án đầu tư của Úc tại Việt Nam với tổng giá trị gần 2 tỷ USD, đứng thứ 19 trong số các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.

Tuy nhiên, kết quả như vậy vẫn chưa tương xứng với tiềm năng thương mại song phương giữa hai nước khi Úc là nhà đầu tư FDI lớn thứ 15 trên thế giới và Việt Nam nằm trong số 20 điểm đến FDI hàng đầu trên toàn cầu vào năm 2020.

Ngoài ra, với 3 FTA chung với Việt Nam, Úc chỉ đứng thứ 19 trong số các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, đứng sau các đối tác khác chưa có FTA với Việt Nam như Đài Loan hay Thụy Sỹ.

Điều này cho thấy các nhà đầu tư Úc vẫn còn lo ngại về những thách thức của môi trường đầu tư và kinh doanh tại Việt Nam, bao gồm các thủ tục hành chính rắc rối, thuế, thực thi pháp luật kém và một số chi phí, cùng với những hạn chế về cơ sở hạ tầng và chất lượng nhân công.

Trước những diễn biến này, Chính phủ Việt Nam và Úc đã công bố Chiến lược tăng cường hợp tác kinh tế giữa Việt Nam và Úc (EEES) vào tháng 12 năm 2021, nhằm tăng cường thương mại và tăng gấp đôi đầu tư song phương.

Chiến lược này nhằm mục đích mang lại một bức tranh tổng thể giúp nhận ra tiềm năng của hai nền kinh tế. Đầu tư hai chiều sẽ tập trung vào lĩnh vực giáo dục, kỹ năng và đào tạo; tài nguyên và năng lượng; nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản; chế tạo; du lịch; khoa học, công nghệ và đổi mới; kinh tế kỹ thuật số; và các lĩnh vực dịch vụ khác.

Tuy nhiên, để cải thiện hơn nữa môi trường đầu tư và kinh doanh của mình, Việt Nam cũng cần nâng cao năng lực quản trị, đẩy mạnh cải cách hành chính và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Cần nỗ lực hơn nữa để tăng cường đối thoại với các nhà đầu tư và thúc đẩy kết nối giữa các doanh nghiệp Việt Nam và các doanh nghiệp nước ngoài.

Đầu tư lớn của Úc vào Việt Nam

Phần lớn vốn đầu tư FDI từ Úc là trong lĩnh vực công nghiệp chế biến và chế tạo (47,2%), trong đó nhà sản xuất thép BlueScope dẫn đầu ngành này và cũng là nhà đầu tư Úc lớn nhất tại Việt Nam.

Dòng vốn FDI còn lại thuộc về dịch vụ lưu trú và nhà hàng (8,1%), xây dựng và bất động sản (7,1%), nông thủy sản (6,4%), y tế (6,1%), khai khoáng (5,9%), giải trí (5,5%) và cuối cùng là giáo dục - đào tạo (4,1%).

Đáng chú ý, Úc là một trong những nhà đầu tư hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực nông thủy sản, với 6,4%. Đây là một ngành lâu nay được biết đến với vốn đầu tư nước ngoài tương đối thấp. Sự hiện diện rõ rệt của Úc trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo và nông nghiệp của Việt Nam cũng là một đặc điểm khác biệt khi so sánh với đầu tư FDI của các quốc gia khác.

Những cơ hội

Có rất ít sự cạnh tranh trực tiếp trong cơ cấu thương mại giữa Úc và Việt Nam, mà thay vào đó là sự bổ sung mạnh mẽ, mang lại cơ hội hợp tác thương mại hơn nữa giữa hai bên. Và khi nền kinh tế Việt Nam phát triển và mức sống của người dân được cải thiện, nhu cầu về năng lượng, nguyên liệu thô, thực phẩm và giáo dục cũng tăng theo, điều này sẽ mở ra cơ hội đầu tư cho các nhà đầu tư Úc.

Các ngành tiềm năng chiếm phần lớn đầu tư của Úc vào các nền kinh tế phát triển khác như dịch vụ tài chính, an ninh, chăm sóc sức khỏe và giáo dục mới chỉ phát triển ở Việt Nam gần đây, nhấn mạnh triển vọng đầu tư tiềm năng vào Việt Nam trong tương lai gần.

Nguồn: Vietnam Briefing

Từ khóa: thương mại; đầu tư; Việt Nam; Úc; CPTPP; thúc đẩy; cơ hội; tăng trưởng.