73% chuyên gia tại Đông Nam Á cảm nhận rằng khu vực này đang trở thành sàn đấu cho các cường quốc.

Theo một nhóm nghiên cứu có trụ sở tại Singapore, khi cạnh tranh Mỹ - Trung tiếp tục nóng bỏng, Đông Nam Á đang bị giằng xé giữa hai siêu cường – một thách thức hiện hữu đối với khu vực vốn đang tìm kiếm sự đoàn kết để phát triển kinh tế.

Đông Nam Á không chỉ là một thế lực kinh tế đang trỗi dậy, khu vực này còn nằm tại vị trí huyết mạch chiến lược kết nối 2 đại dương lớn là Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.

Theo khảo sát Tình hình Đông Nam Á năm 2020 do Viện ISEAS-Yusof Ishak tiến hành, 73% trong số 1308 chuyên gia từ 10 nước thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cho biết khu vực này đang chứng kiến sự cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc. Đồng thời, họ có cùng nhận định rằng mỗi quốc gia ASEAN đang đóng vai trò nước ủy nhiệm cho các siêu cường. Tỷ lệ đã nêu tăng so với con số 62% trong năm 2019.

Khảo sát phản ánh sự cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc và cách thức cuộc xung đột đã nêu tác động đến đồng minh của họ tại khu vực. Khi được hỏi, họ sẽ về phe nào khi buộc phải chọn đồng minh giữa Mỹ và quốc gia đông dân nhất thế giới, khảo sát cho thấy, 54% hướng về Hoa Kỳ, còn 46% muốn liên kết sâu với Trung Quốc.

Trung Quốc là lựa chọn hàng đầu tại 7/10 nước thành viên ASEAN, con số cụ thể lần lượt là Brunei (69%), Campuchia (58%), Indonesia (52%), Lào (74%), Malaysia (62%) và Thái Lan (52%).

Trong khi đó, Hoa Kỳ là cái tên được nhắc đến đầu tiên trong nhóm những chuyên gia được khảo sát tại Việt Nam, Philippines và Singapore với tỷ lệ lần lượt là 86%, 83%, và 61%. Mỹ nhận được sự ủng hộ lớn từ quốc gia vạn đảo và đất nước hình chữ S phần lớn là do hai nước này đang có tranh chấp biển đảo với nền kinh tế số hai thế giới.

Trong thư điện tử gửi đến hãng tin Nikkei Asian Review, nhà nghiên cứu Hoàng Thị Hà nhận định “Những điều có thể rút ra từ kết quả khảo sát là rất rõ ràng: ASEAN phải làm mọi thứ có thể để tránh phải chọn hoặc Mỹ, hoặc Trung Quốc, thậm chí là việc phải đặt lên bàn nghị sự chính thức về chủ đề này. Khi ASEAN phải chọn phe, điều này đồng nghĩa rằng khả năng đàm phán và thảo luận của khối sẽ bị ảnh hưởng. Thông qua tổ chức liên kết quốc gia lớn nhất Đông Nam Á, 10 nước thành viên có thể tăng cường tính tự chủ của mình cũng như thúc đẩy những lợi ích nội tại”.

Báo cáo của nhóm nghiên cứu được xuất bản trong bối cảnh tranh cãi thương mại Mỹ - Trung vẫn đang tiếp diễn. Khảo sát cho thấy 64% người được hỏi nhận định rằng thương chiến sẽ gây tác động tiêu cực đến nền kinh tế khu vực Đông Nam Á. Thực tế cho thấy, những quốc gia phụ thuộc xuất khẩu như Singapore và Thái Lan đang chứng kiến tăng trưởng kinh tế chậm lại.

Trong khi các cường quốc như Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và Nhật Bản đã có sự hiện diện khá vững chắc tại khu vực, khảo sát cũng cho thấy Trung Quốc đang gia gia tăng tầm ảnh hưởng ở Đông Nam Á, theo đó, 79% cho rằng Bắc Kinh là quốc gia có tầm ảnh hưởng nhất vào thời điểm hiện tại, tăng so với con số 73% vào năm ngoái.

Tuy nhiên, báo cáo cáo cũng cho thấy đi cùng với ảnh hưởng, sự gia tăng hiện diện của Bắc Kinh cũng mang đến lo ngại, “Ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc có thể cảm nhận một cách rõ ràng nhưng không được hoan nghênh tại khu vực”.

Đáng chú ý, khảo sát cũng nhận định rằng phần lớn các chuyên gia tại Đông Nam Á không tin vào Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) với 64% trả lời rằng họ không hoặc ít it tin tưởng vào các khoản vay do Trung Quốc cung cấp.

Quốc gia đông dân nhất thế giới đã hứa hẹn sẽ cấu trúc BRI trở nên minh bạch, xanh và sạch hơn. Tuy nhiên, có thể thấy rằng khu vực không coi trọng lời hứa này, bên cạnh đó, niềm tin vào dự án đã nêu cũng khá thấp.

Khảo sát được tiến hành vào giữa ngày 12/11 và ngày 01/12. Về phía những cá nhân được khảo sát, 40% đến từ khu vực công, 36% thuộc giới học thuật, và 24% còn lại là giới doanh nhân, các tổ chức phi chính phủ và truyền thông.

Nguồn: Asia Nikkei

Từ khóa: Trung Quốc, ASEAN, Mỹ, BRI