Ngày 29/06 tại TP. HCM, Trung tâm Hỗ trợ hội nhập WTO TP. HCM phối hợp cùng Cục Quản lý cạnh tranh – Bộ Công Thương tổ chức hội nghị “Tổng kết thực thi pháp luật về phòng vệ thương mại và đề xuất giải pháp hoàn thiện”. Tham dự hội nghị có hơn 130 đại biểu đại diện các Sở ban ngành, doanh nghiệp, Hiệp hội/hội ngành nghề trên địa bàn TP. HCM.

Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Nguyễn Phương Nam – Phó Cục trưởng, Cục Quản lý cạnh tranh, Bộ Công Thương cho rằng mặc dù thúc đẩy tự do hóa thương mại là một mục tiêu của hội nhập quốc tế, song WTO cũng thừa nhận rằng, các nước thành viên có thể sẽ phải bảo vệ sản xuất trong nước chống lại cạnh tranh từ hàng hóa nước ngoài. Bảo vệ sản xuất nội địa phù hợp với nguyên tắc của WTO là những trường hợp áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại (bao gồm chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ).

Tại Việt Nam, pháp luật phòng vệ thương mại đã có những bước phát triển nhất định nhằm tái thiết lập trật tự trong cạnh tranh giữa hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa nội địa, đúng với tư duy của chủ nghĩa tự do kinh tế, nhưng cũng là công cụ bảo vệ ngành sản xuất trong nước đối với hàng nhập khẩu. Cụ thể, năm 2002, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã ban hành Pháp lệnh số 42/2002/PL-UBTVQH10 về tự vệ trong nhập khẩu hàng hóa nước ngoài vào Việt Nam. Tiếp đó, vào năm 2004, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục ban hành Pháp lệnh số 20/2004/PL-UBTVQH11 về chống bán phá giá hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam và Pháp lệnh số 22/2004/PL-UBTVQH11 về chống trợ cấp đối với hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam. Kèm theo đó, Chính phủ và các Bộ, Ban, Ngành liên quan cũng ban hành các nghị định và thông tư hướng dẫn thi hành các điều trong các pháp lệnh nêu trên.

Về kết quả thực thi, bà Phạm Hương Giang – Phó Trưởng phòng Xử lý các vụ kiện phòng vệ thương mại, Cục Quản lý cạnh tranh, Bộ Công Thương cho biết sau hơn 10 năm ban hành pháp luật Việt Nam về các biện pháp phòng vệ thương mại, Việt Nam đã tiến hành điều tra và áp dụng 4 vụ việc Tự vệ và 2 vụ việc Chống bán phá giá.

Nếu nhìn vào con số 4 (vụ việc Tự vệ) và con số 2 (vụ việc Chống bán phá giá), đặc biệt là trong tương quan với số lượng rất lớn các vụ việc được tiến hành trên thế giới (311 vụ Tự vệ, 4757 vụ Chống bán phá giá và 380 vụ Chống trợ cấp), có thể thấy Việt Nam đã sử dụng rất ít các biện pháp phòng vệ thương mại.

Tuy nhiên, mặc dù pháp luật đã được xây dựng hơn 10 năm nhưng các biện pháp này mới chỉ bắt đầu thực sự được sử dụng trong khoảng 5 năm trở lại đây. Cụ thể từ năm 2012 đến nay, Cơ quan điều tra đã tiến hành liên tiếp 5 vụ việc điều tra (2 vụ việc Chống bán phá giá, 3 vụ việc Tự vệ). Thực tiễn này đánh dấu sự trưởng thành của cơ quan điều tra cũng như thái độ mạnh dạn và tích cực của các doanh nghiệp đối với việc sử dụng các công cụ phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất trong nước trước những tác động tiêu cực của hàng hóa nhập khẩu. Về tỷ lệ các biện pháp phòng vệ thương mại được điều tra, áp dụng tại Việt Nam, số vụ việc điều tra áp dụng tự vệ chiếm đa số (4/6 vụ việc). Trong khi đó, suốt 14 năm, Bộ Công Thương chưa tiến hành điều tra áp dụng biện pháp chống trợ cấp nào.

Thực tiễn về xu hướng điều tra áp dụng biện pháp tự vệ nhiều hơn so với hai biện pháp còn lại tại Việt Nam cũng giống với xu hướng trên thế giới. Về cơ bản, biện pháp Tự vệ được coi là van cứu trợ đối với các nước đang phát triển trước những tác động của sự gia tăng hàng nhập khẩu – kết quả của sự hội nhập kinh tế quốc tế.

Nguồn : TTWTO-NT

Từ khóa : Thực thi pháp luật, phòng vệ thương mại, tại Việt Nam.