Thay vì rời khỏi WTO, Hoa Kỳ có thể cải cách phiên bản WTO hiện tại — và đe dọa loại trừ Trung Quốc.

Dường như chẳng ai quan tâm nếu Tổ chức Thương mại Thế giới — cơ chế thương mại toàn cầu duy nhất của thế giới —lụi tàn. Trong những tuần gần đây, Tổng thống Trump đơn phương đe dọa tăng thuế đối với Trung Quốc và Mexico, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tuyên bố hạn chế thương mại với Hàn Quốc và Hàn Quốc đã đáp trả, và Pakistan đã đình chỉ quan hệ thương mại với Ấn Độ sau khi Ấn Độ tuyên bố xóa quy chế đặc biệt của Kashmir.

Câu hỏi liệu rằng những tuyên bố này có vi phạm các quy tắc của WTO được xem là không liên quan. Tuy thế, sự liên quan vẫn còn đó. Chúng ta đang chứng kiến bộ mặt của thương mại toàn cầu nếu thiếu vắng WTO. Đó là thế giới của những cuộc đối đấu tay đôi, nơi mà thuế quan và hạn ngạch được áp dụng và dỡ bỏ một cách bất chợt.

Những người ủng hộ thương mại mở và lo ngại thiệt hại từ các cuộc chiến thương mại không muốn thừa nhận sự sụp đổ của WTO. Họ có thể nhấn mạnh rằng WTO sẽ được cải cách, và họ có thể tìm cách xây dựng một cơ chế thương mại toàn cầu mới loại trừ Trung Quốc.

Đừng mong đợi bất kỳ sự giúp đỡ nào từ chính quyền Mỹ hiện tại; chúng ta có thể cảm nhận sâu sắc niềm tin của Tổng thống Mỹ hiện nay dành cho chủ nghĩa bảo hộ, và cách làm việc thiếu nhất quán của ông (sẵn lòng đàm phán và sau đó lại đổi ý) không phù hợp để cải cách hệ thống hiện có. Trong khi đó, các đối thủ thuộc đảng Dân chủ đang cố gắng hứa hẹn sẽ làm tốt hơn ông Trump trong việc giúp đỡ người lao động Mỹ. Cách làm đó sẽ không hiệu quả.

Cải cách hệ thống thương mại đa phương là cách tốt nhất để giải quyết vấn đề thương mại của Mỹ—hơn là bằng các cuộc chiến thương mại, hơn là bằng các thỏa thuận thương mại theo ngành, theo quốc gia và hơn là bằng một loạt các hiệp định thương mại ưu đãi đa quốc gia. WTO không hoàn hảo, nhưng có một lợi thế to lớn. Nếu hoạt động đúng chức năng, hệ thống giải quyết tranh chấp của WTO –được hỗ trợ bởi quyền đánh thuế trả đũa - có thể ngăn chặn các nước sử dụng chính sách thương mại như một công cụ chính trị. Đó là lý do tại sao chính quyền của ông Trump, đang cố gắng làm suy yếu cơ chế thương mại hiện tại bằng cách, ví dụ, ngăn chặn việc bổ nhiệm các thành viên thuộc Cơ quan Phúc thẩm của WTO.

Chúng ta đã sống quá lâu trong một hệ thống thương mại được hậu thuẫn bởi các quy định của WTO đến nỗi nhiều người quên mất rằng không tồn tại các quyền pháp lý cơ bản hoặc quốc tế để tiếp cận thị trường.

Nếu không có WTO, bất kỳ chính phủ nào cũng có thể đảo ngược thỏa thuận thương mại hoặc đóng cửa biên giới quốc gia của họ bất cứ lúc nào, vì bất kỳ lý do gì. Đây là lý do tại sao doanh nghiệp thích WTO, và tại sao Tổng thống Trump thà phá hủy nó hơn là rời bỏ nó. Tuy nhiên, nếu không có cơ chế thương mại toàn cầu, người lao động, công ty, người cho vay, cửa hàng và người tiêu dùng trong và ngoài nước sẽ bị bỏ mặc khi đơn hàng bị hủy hoặc không còn sự hấp dẫn về giá. Vì không có quyền giao dịch, không có quyền truy đòi pháp lý. Để làm dịu cơn đau, ông Trump đã đề nghị chính phủ thanh toán—cho một số đối tượng.

Ông Trump thích các thẩm quyền thường mại không bị hạn chế, vì điều này khiến ông trở thành một ông vua có thể phân phát lợi ích cho đồng minh và gieo rắc nỗi đau cho kẻ thù, cả trong và ngoài nước, mà không cần sự chấp thuận của quốc hội. Nhiều chính trị gia cho rằng chính sách thương mại này là một biện pháp không thuộc ngân sách. Thuế quan thực chất là thuế tiêu thụ, nhưng chúng không xuất hiện trên bảng cân đối kế toán. Cơ cấu khuyến khích mang tính chính trị này đặt lợi ích của một số chính trị gia lên lợi ích lâu dài của quốc gia—và lên trên lợi ích dài hạn và ngắn hạn của mọi đối tượng khác. Đó là lý do tại sao tiền thân của WTO, Hiệp định chung về Thuế quan và Thương mại, được tạo ra, và tại sao một tổ chức như WTO vẫn cần thiết.

Các cuộc chiến thương mại không lối thoát như hiện nay hàm ý rằng, chúng ta cần một WTO 2.0. Chính sách thương mại phần nhiều là về lợi ích vật chất. Cách duy nhất để một nước nghèo phát triển là sản xuất hàng xuất khẩu để có tiền nhập khẩu hàng hóa thiết yếu—công nghệ, thuốc, năng lượng và thực phẩm. Không có sự phát triển, không có việc làm, không có cách nào để hỗ trợ các hộ gia đình, và có rất ít lựa chọn thay thế để lẩn tránh.

Người Mỹ biết rằng thương mại ổn định sẽ phục vụ lợi ích lâu dài của họ. Theo khảo sát của Hội đồng Chicago về Đối ngoại Toàn cầu, đa số người Mỹ cho rằng thương mại quốc tế là tốt cho nước Mỹ. Trên thực tế, sự ủng hộ của công chúng dành cho thương mại đã thực sự tăng lên mức cao trong lịch sử, tăng từ 59% lên 87% kể từ khi ông Trump nhậm chức.

Chúng ta cần bộ quy tắc thương mại toàn cầu mới. Chúng ta cần một WTO cho phép các chính phủ giúp cộng đồng điều chỉnh cạnh tranh kinh tế, bảo vệ môi trường tốt hơn và thúc đẩy tốt hơn việc tiếp cận với các loại thuốc cứu sinh.

Quan trọng nhất, chúng ta cần một hệ thống có thể đối phó với thực tế rằng Trung Quốc không phải là nền kinh tế thị trường và cho phép trả đũa hiệu quả khi Bắc Kinh đánh cắp công nghệ và sở hữu trí tuệ của các quốc gia khác. Đây là lý do tại sao, thay vì cố gắng kêu gọi bảo hộ thương mại lớn hơn ông Trump, các ứng viên Dân chủ là khôn ngoan hơn khi tranh luận về một cơ chế thương mại toàn cầu hiệu quả hơn, đe dọa loại trừ Trung Quốc nếu nước này từ chối ủng hộ hoặc tuân thủ việc cải cách WTO. Nước Mỹ, theo những người thách thức ông Trump có thể lập luận, nên đi đầu trong việc tạo ra cơ chế thương mại đa phương thay thế này.

Câu hỏi thương mại thực sự trước mắt chúng ta là: Chúng ta muốn chính sách thương mại trở thành một hũ mật ong để bảo trợ chính trị, hay chúng ta muốn hồi sinh một cơ chế toàn cầu ngăn chặn việc sử dụng chính sách thương mại như một vũ khí? Tạo ra một thỏa thuận thương mại toàn cầu mới sẽ cần đến một số thỏa hiệp, và có thể không đạt được một bộ quy tắc duy nhất để điều chỉnh thương mại giữa các nền kinh tế thị trường và phi thị trường. Nhưng 70 năm hội nhập cho chúng ta biết rằng một hệ thống giao dịch thương mại đa phương là khả dĩ—và tốt hơn tất cả các lựa chọn thay thế khác.

Nguồn: Wall Street Journal

Từ khóa: đến lúc, xây dựng, Tổ chức Thương mại Thế giới, 2.0