Đối mặt với sự phủ quyết từ Mỹ, Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) đang trong thế “tiến thoái lưỡng nan” để lựa chọn nhà lãnh đạo tiếp theo của tổ chức này, đó là từ chối sự phủ quyết của Mỹ bằng một cuộc bỏ phiếu hoặc hy vọng vào sự thay đổi của tổng thống Mỹ sau cuộc bầu cử tới.

Chỉ còn vài ngày nữa là diễn ra cuộc bầu cử ở Mỹ, ngày 28/10, chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã giáng một đòn khác vào cơ quan giám sát thương mại toàn cầu bằng cách từ chối nữ ứng viên Ngozi Okonjo-Iweala của Nigeria được đề cử làm tổng giám đốc tiếp theo của WTO. Người phụ nữ châu Phi đầu tiên sẽ là lãnh đạo của WTO cũng là một công dân Mỹ.

Trong một tuyên bố ngắn, Văn phòng đại diện Thương mại Mỹ (USTR) cho biết họ ủng hộ ứng cử viên đối thủ, Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee, với tư cách là người có kinh nghiệm thực tiễn trong thương mại quốc tế. Các nhà ngoại giao tại Geneva cho biết, Washington đã thay đổi hướng đi "một cách hỗn loạn" trong thời điểm cuối cùng của cuộc chạy đua lãnh đạo nhằm ngăn chặn tiến trình này. William Reinsch, một cựu quan chức cấp cao của Bộ Thương mại Mỹ hiện làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế, đã dự đoán những cuộc thảo luận gay gắt đằng sau hậu trường để khiến Mỹ thay đổi quan điểm của mình.

Tổng thống Trump đã đe dọa rời khỏi WTO và rất khó để tưởng tượng chính quyền Mỹ sẽ phủ quyết vào ngày 9/11, khi WTO tổ chức một cuộc họp để bổ nhiệm nhà lãnh đạo mới. Ngay cả khi ông Trump thua cuộc bầu cử, ông ấy sẽ vẫn tại vị cho đến ngày 20/01/2021 khiến cho bất kỳ giải pháp sớm nào thậm chí còn ít khả năng hơn. Đây không phải là lần đầu tiên WTO đối mặt với rào cản về vai trò lãnh đạo của mình. Trong quá khứ, tổ chức này đã tìm ra nhiều cách để xoay quanh họ. Năm 1999, hai ứng cử viên đã chia rẽ các thành viên WTO, với một thỏa hiệp cuối cùng được tìm thấy là đưa ra mỗi bên một nhiệm kỳ. Các quy tắc mới sau đó đã được đưa ra để tránh lặp lại. Các ứng cử viên ít có khả năng thu hút được sự đồng thuận nhất "sẽ rút lui", các quy tắc năm 2003 cho biết, với một cuộc bỏ phiếu được coi là "phương sách cuối cùng".

Ứng cử viên Yoo của Hàn Quốc hiện nay cũng có thể rút lui, nhưng hiện chưa đưa ra câu trả lời cho các câu hỏi về dự định tương lai. Một cuộc bỏ phiếu có thể là một giải pháp dễ dàng, nhưng đó là một lựa chọn “bất đắc dĩ”.

Simon Evenett, giáo sư thương mại tại Đại học St Gallen của Thụy Sĩ, cho biết các thành viên lớn của WTO sẽ coi đây là một tiền lệ không được hoan nghênh. Washington có thể coi việc viện dẫn đến cuộc bỏ phiếu gần như là một hành động chiến tranh. Thậm chí không rõ các thành viên WTO sẽ quyết định tổ chức như thế nào. Điều này để lại một khả năng cuối cùng, dựa vào sự thay đổi của tổng thống Mỹ.

Rufus Yerxa, một cựu quan chức thương mại cấp cao của Mỹ hiện là người đứng đầu Hội đồng Ngoại thương quốc gia Mỹ, cho biết kết quả của cuộc bầu cử Mỹ sẽ mang tính quyết định. Khi Geneva đang cố gắng đưa ra quyết định này, cuộc bầu cử Mỹ sẽ xác định xem họ sẽ tham gia vào một cuộc chiến thách thức khác... hay liệu họ có đủ khả năng để ứng phó với chính quyền mới của Mỹ. Mỹ đã vô hiệu hóa vai trò trọng tài thương mại toàn cầu của WTO bằng cách chặn bổ nhiệm các thẩm phán mới với Cơ quan phúc thẩm, cơ quan hoạt động giống như một tòa án thương mại tối cao. Liệu WTO có thể xoay sở trong nhiều tháng nữa mà không có người lãnh đạo?

Về lý thuyết, vai trò của Tổng giám đốc WTO bị hạn chế, điều hành một ban thư ký với hơn 600 người, một công việc mà các phó tổng giám đốc hiện tại có thể đảm nhiệm. Pascal Lamy, cựu Tổng giám đốc WTO (2005-2013) đã cho biết rằng sự thiếu rõ ràng tạo ra lợi thế cho việc điều động, tùy thuộc vào sự chấp thuận của các thành viên WTO. Vai trò này, một phần hỗ trợ, một phần nhìn xa trông rộng, trong thương mại đa phương sẽ bị thiếu sót.

Nguồn: Công Thương

Từ khóa: WTO, giải pháp dễ dàng, hạn chế, thương mại đa phương, hành động chiến tranh, khả năng cuối cùng