Hiệp định thương mại quy tụ 15 quốc gia để tạo thành một khối thương mại tự do đáng gờm như Liên minh châu Âu.

Vào ngày 15 tháng 11, một nhóm 15 quốc gia, bao gồm Australia, Trung Quốc, Nhật Bản, New Zealand và Hàn Quốc, đã ký kết thỏa thuận thương mại tự do lớn nhất thế giới. Tổng hợp lại, hiệp định sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của một phần ba dân số toàn cầu và đóng góp đến 30% sản lượng kinh tế thế giới.

Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) cũng bao gồm các quốc gia thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Việc ký kết RCEP diễn ra vào thời điểm việc trao đổi hàng hóa xuyên biên giới bị chậm lại do đại dịch Covid-19 và hàng triệu người đã mất việc làm hoặc bị buộc phải cắt giảm lương.

Tương tự như sự hội nhập kinh tế của Liên minh Châu Âu, RCEP được kỳ vọng sẽ cải thiện mối quan hệ giữa các quốc gia thành viên bằng cách tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế khi các công ty đầu tư vào các quốc gia của nhau.

Dưới đây là sơ lược về các khía cạnh quan trọng của hiệp định.

1- RCEP hoạt động như thế nào?

Các nước thường ký hiệp định thương mại tự do song phương (FTA) cho phép nhập khẩu hàng hóa của nhau với mức thuế tối thiểu hoặc bằng không. Thuế quan là một loại thuế mà một quốc gia đánh vào một sản phẩm nhập khẩu để đảm bảo rằng một sản phẩm tương tự được sản xuất trong nước vẫn có tính cạnh tranh về giá cả.

Giống như một FTA thông thường, RCEP tìm cách giảm thuế quan và đơn giản hóa các thủ tục hải quan, giúp các nhà sản xuất dễ dàng bán hàng hóa của họ trên thị trường của các quốc gia thành viên.

Các bên ký kết RCEP đã quyết định loại bỏ dần thuế quan cho hàng hóa của nhau, và một số hàng hóa sẽ được xóa bỏ thuế nhập khẩu ngay khi hiệp định có hiệu lực.

Các thành viên ASEAN, bao gồm Brunei, Campuchia, Indonesia, CHDCND Lào, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam, vốn đã có quan hệ thương mại chặt chẽ với nhau.

Tuy nhiên, RCEP giúp đơn giản hóa các quy tắc xuất khẩu, đồng thời cho phép các nước ASEAN tiếp cận thị trường Trung Quốc nhiều hơn và hợp tác với các ngành công nghệ ở Nhật Bản và Hàn Quốc dễ dàng hơn.

Đàm phánRCEP đã mất tám năm để hoàn thành và hiệp định đã được ký kết vào chủ nhật vừa qua trong một hội nghị thượng đỉnh trực tuyến. Các quan chức thương mại của các nước đã tổ chức hơn hai chục vòng đàm phán để thống nhất các chi tiết kỹ thuật phức tạp.

RCEP là hiệp định thương mại tự do đa phương đầu tiên giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc - các cường quốc trong khu vực - vốn thường xuyên tranh cãi về thương mại và đầu tư.

2- Câu hỏi hóc búa về xuất xứ hàng hóa

Một vấn đề hóc búa trong các thỏa thuận thương mại đa phương như thế này liên quan đến quy tắc xuất xứ (ROO), quy định về hàm lượng nội địa được đưa vào một sản phẩm để đủ điều kiện nhập cảnh miễn thuế vào một quốc gia thành viên.

Đây là một vấn đề phức tạp. Ngoại trừ nông sản, hầu hết các hàng hóa khác - chẳng hạn như máy tính xách tay - phụ thuộc vào các thành phần và nguyên liệu thô được mua từ các quốc gia khác nhau.

Nhiều sản phẩm, chẳng hạn như một chai dầu gội, được làm từ các nguyên liệu được mua từ các quốc gia khác.

RCEP cho phép một công ty sẽ được tự do xuất khẩu theo các điều khoản của thỏa thuận, miễn là 40% nguyên liệu, hoặc nguyên liệu thô, có nguồn gốc từ các quốc gia thành viên. Điều này có nghĩa là 60% nguyên liệu vẫn có thể được nhập khẩu từ những nơi ngoài RCEP.

3- RCEP và quan hệ thương mại Mỹ - Trung

Mặc dù các cuộc đàm phán về RCEP bắt đầu từ năm 2012, nhưng hiệp định có tầm quan trọng lớn hơn sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump rút nước Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP), một thỏa thuận thương mại đa phương có tầm vóc lớn tương tự RCEP.

Trung Quốc và Mỹ đã bị mắc kẹt trong cuộc chiến thương mại trong nhiều năm nay. Washington đang nhắm đến gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Huawei, công ty muốn đóng vai trò dẫn đầu trong mạng di động 5G sắp tới.

Một trong những điểm quan trọng trong quan hệ kinh tế của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, liên quan đến tình trạng bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở Trung Quốc - các công ty Mỹ thường cáo buộc các đối tác Trung Quốc ăn cắp công nghệ của họ.

Trong bất kỳ thỏa thuận thương mại đa phương nào, Mỹ rõ ràng sẽ muốn thực hiện nghiêm ngặt việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. RCEP không có bất kỳ lập trường cụ thể nào về các quyền này.

Tương tự như vậy, RCEP không đặt ra bất kỳ tiêu chuẩn nào về cách xử lý các vấn đề về lao động và môi trường.

Joe Biden, tổng thống đắc cử của Mỹ, sẽ phải đối phó với thực tế mới khi ông nhậm chức vào tháng Giêng.

4- Tại sao Ấn Độ rút khỏi RCEP?

Cuối năm ngoái, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã rút Ấn Độ khỏi thỏa thuận. Đây là một trở ngại lớn đối với các nhà đàm phán vì Ấn Độ là một thị trường lớn trong khu vực.

New Delhi cho biết các doanh nghiệp của họ không được bảo vệ đủ trước hàng nhập khẩu rẻ hơn của Trung Quốc. Ấn Độ cũng nói rằng RCEP không bao gồm toàn diện các lĩnh vực như công nghệ thông tin, vì nước này có lợi thế về dịch vụ CNTT.

Nông dân Ấn Độ cũng vận động hành lang mạnh mẽ để chống lại việc gia nhập khối này, vì lo ngại rằng khối này có thể mở ra cánh cửa cho các tập đoàn nông nghiệp độc quyền về buôn bán hạt giống.

5- Điều gì xảy ra tiếp theo?

Không phải tất cả các điều khoản của thỏa thuận sẽ được thực hiện ngay lập tức. Campuchia, Indonesia và những nước khác đã yêu cầu thêm thời gian để thay đổi các quy tắc và quy định trong nước để phù hợp với các yêu cầu của hiệp định RCEP.

Sẽ mất thời gian để các công ty xác định xem họ có thể thu được bao nhiêu lợi ích từ thỏa thuận, vốn chỉ được công bố trong tuần này.

Đó là một tài liệu dài hơn 500 trang và phải được xem xét cùng với hàng nghìn trang liên quan đến chi tiết mức thuế quan của từng quốc gia.

Nguồn: TRT World

Từ khóa: hiệp định RCEP, thỏa thuận thương mại tự do, lớn nhất thế giới