Phần lớn thế giới đang phải trải qua một cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng. Những ngôi nhà và nhà máy trên khắp Trung Quốc bị bao trùm trong bóng tối. Các nhà máy nhiệt điện than của Ấn Độ đang chạy bằng phế liệu. Hàng chục công ty tiện ích của Anh đã phá sản. Tây Ban Nha đã ban bố luật khẩn cấp sau khi hóa đơn tiện ích hộ gia đình tăng hơn một phần ba trong một năm. Và có những lo ngại rằng một mùa đông khắc nghiệt ở Mỹ có thể khiến người Mỹ phải trả chi phí sưởi ấm đắt nhất trong nhiều năm qua.

Tình trạng thiếu năng lượng đang hoành hành trên toàn thế giới ngay cả trước khi những tháng khắc nghiệt nhất của mùa đông đóng băng Bắc bán cầu và các quan chức và chuyên gia chỉ ra rằng nhiều vấn đề đằng sau cuộc khủng hoảng sẽ khiến các giải pháp khó đưa ra hơn.

Nguyên nhân của sự hỗn loạn này là sự đan xen giữa thời tiết xấu, Trung Quốc cố gắng loại bỏ việc lạm dụng than bẩn và thậm chí cáo buộc rằng Nga đang kiểm soát thị trường khí đốt tự nhiên để thu lợi chính trị. Nhưng hầu hết các chuyên gia đều đồng ý rằng động lực chính là sự phục hồi sau Covid-19. Khuấy động khỏi tình trạng ngừng hoạt động, mọi người chỉ đơn giản là đang tiêu thụ năng lượng nhanh hơn mức sản xuất có thể được khơi lại sau một năm ngừng hoạt động.

Giáo sư Jianzhong Wu, chuyên gia về cơ sở hạ tầng năng lượng tại Đại học Cardiff của Wales, cho biết: “Nó giống như một chiếc ô tô đã bị dừng trên đường và bây giờ muốn khởi động lại nhanh chóng thì cần có thời gian”. Covid-19 không chỉ làm chết hơn 4,5 triệu người mà còn chứng kiến mức tiêu thụ năng lượng toàn cầu giảm 4,5% vào năm ngoái - mức giảm lớn nhất kể từ Thế chiến II, theo Báo cáo thống kê năng lượng thế giới của BP. Đó là lý do khiến vào tháng 4/2020, giá dầu lần đầu tiên trong lịch sử bị âm.

Giáo sư Keith Bell tại Đại học Strathclyde của Anh cho biết: Rất nhiều nhà sản xuất ngừng sản xuất. Nhưng vắc xin đã khuyến khích các chính phủ giảm bớt các hạn chế và nhu cầu năng lượng đã quay trở lại. Việc bắt đầu lại quá trình sản xuất là một quá trình mất một khoảng thời gian. Nhu cầu tăng cao này diễn ra khi nguồn dự trữ toàn cầu đã cạn kiệt sau một mùa đông lạnh giá khi hàng triệu người giãn cách xã hội tại nhà được sưởi ấm bằng khí đốt. OPEC mới đây đã từ chối các lời kêu gọi tăng nguồn cung. Giá xăng ở châu Âu và châu Á đã tăng vọt, lập mức cao kỷ lục hàng ngày. Mỹ đã có thể vượt qua cuộc khủng hoảng toàn cầu này tốt hơn hầu hết bởi vì, với tư cách là nhà sản xuất khí đốt hàng đầu thế giới, nước này có rất nhiều nguồn cung. Nhưng giá ở đó cũng đã tăng 180% trong 12 tháng qua, mức cao nhất kể từ năm 2014. Các chuyên gia cho biết một đợt lạnh giá sớm hoặc đợt đóng băng đặc biệt sâu ở các vùng của nước Mỹ có thể khiến người tiêu dùng phải đối mặt với các hóa đơn cao ngất ngưởng.

Dòng chảy của các vấn đề

Hầu hết các chuyên gia đồng ý rằng ảnh hưởng tiếp tục từ Covid-19 đang bóp chết thế giới như một quả bóng căng thẳng làm việc quá sức. Nhưng một loạt các yếu tố nội tại không có mối liên hệ cũng đang đồng loạt tác động đến mỗi quốc gia. Liên minh châu Âu đang xem xét các cáo buộc của một số nhà lập pháp rằng Nga, quốc gia cung cấp hơn 40% khí đốt tự nhiên của khối, đang hạn chế dòng chảy. Các nhà lập pháp, chủ yếu đến từ Baltics và Ba Lan, nói rằng Moscow muốn sử dụng cuộc khủng hoảng để đạt được sự chấp thuận cho đường ống dẫn dầu Nord Stream 2 gây tranh cãi giữa Nga và Đức. Điện Kremlin và Gazprom, gã khổng lồ năng lượng thuộc sở hữu nhà nước, phủ nhận điều này. Và các công ty khí đốt lớn nhất châu Âu cho rằng Gazprom đã và đang hoàn thành các nghĩa vụ của mình. Giá xăng giảm hôm 06/10 khi Tổng thống Vladimir Putin ám chỉ Gazprom có thể tăng nguồn cung để xoa dịu tình hình. Khi được hỏi về việc liệu Nga, nhà cung cấp khí đốt tự nhiên lớn cho châu Âu, có đang giữ năng lượng làm đòn bẩy hay không, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan cho biết hôm 07/10 rằng: Nga có lịch sử sử dụng năng lượng như một một vũ khí chính trị.

Trung Quốc đã phải hứng chịu nhiều tuần mất điện trên hơn một chục tỉnh thành. Một số điều này liên quan đến Covid-19: Các nhà máy đã chứng kiến nhu cầu tăng vọt khi thế giới tăng cường mong muốn đối với hàng hóa do Trung Quốc sản xuất. Nhưng cũng có những yếu tố khác. Với tư cách là nước thải CO2 lớn nhất thế giới và là nước sử dụng than nhiều nhất, Trung Quốc đã cam kết trung hòa carbon vào năm 2060. Trước mắt, Trung Quốc cũng đã áp đặt các biện pháp kiểm tra an toàn chặt chẽ hơn tại các mỏ than, nơi trước đây có tỷ lệ tai nạn cao. Bắc Kinh cũng cấm nhập khẩu than của Úc một cách hiệu quả sau khi chính phủ Úc là quốc gia đầu tiên cấm gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc Huawei khỏi mạng 5G của họ.

Và tất cả những điều này đang xảy ra vào thời điểm mà hầu hết thế giới đang cố gắng giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo. Nhưng trong giai đoạn chuyển đổi này, các quốc gia vẫn cần phụ thuộc vào dầu, khí đốt và than đá - đặc biệt là khi thời tiết không hợp tác. Châu Âu thường xuyên bị ảnh hưởng bởi các cơn bão Đại Tây Dương, nhưng trong những tuần gần đây, nhiều tuabin gió đã hoạt động chậm chạp do sức gió thấp hơn dự kiến. Và mặc dù Trung Quốc đã phải hứng chịu lũ lụt lớn vào mùa hè này, nhưng sau đó nước này cũng đã chứng kiến một đợt hạn hán ở trung tâm thủy điện của tỉnh Vân Nam. Biến đổi khí hậu cũng đã tác động đến nhiên liệu hóa thạch truyền thống. Các cơn bão Nicholas và Ida đã cướp đi 26 triệu thùng dầu ngoài khơi khi chúng đổ bộ vào Vịnh Mexico. Trước đó, một mùa hè oi ả có nghĩa là nhiều người Mỹ đã tăng cường các thiết bị điều hòa không khí ngốn năng lượng của họ. Ở Ấn Độ, lũ lụt do gió mùa đã khiến sản xuất than ở các bang miền trung và miền đông bị hạn chế. Đây là một lý do khiến các nhà máy nhiệt điện than của Ấn Độ hiện có lượng nhiên liệu dự trữ trung bình chỉ trong 4 ngày. Đây là một loạt các vấn đề. Thế giới cần phải có một cách thức được lập kế hoạch và phối hợp tốt để đạt được điều đó - nếu không những gì đang trải qua sẽ xảy ra một lần nữa.

Nguồn: Báo Công Thương

Từ khóa: Covid-19, Khủng hoảng năng lượng