Việt Nam là nước thứ 4 trên thế giới, cùng Hàn Quốc, Trung Quốc và Mỹ, sản xuất bán dẫn cho Samsung Electronics – nhà sản xuất memory chip lớn nhất hành tinh. Lựa chọn Việt Nam thay vì các quốc gia phát triển khác cho thấy nước ta ngày càng quan trọng trong chuỗi giá trị bán dẫn.
Trong bài viết có tiêu đề "Vietnam climbs the chip value chain" (tạm dịch: Việt Nam gia tăng vị thế trong chuỗi giá trị bán dẫn) đăng trên diễn đàn chính sách quốc tế East Asia Forum tuần này, hai nhà nghiên cứu Lê Phan và Nguyễn Hải Thanh đến từ Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) của Việt Nam cho biết, nhiều công ty đa quốc gia đang rót hàng tỉ USD vào hệ sinh thái bán dẫn của Việt Nam.
Nỗ lực của Việt Nam trong phát triển năng lực sản xuất chất bán dẫn
Mở đầu bài viết, hai tác giả nhắc lại sự kiện Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp và làm việc với CEO Samsung Electronics hồi tháng 8. Trong đó, Samsung thông báo đầu tư 850 triệu USD để sản xuất linh kiện bán dẫn tại Thái Nguyên.
Như vậy, Việt Nam là nước thứ 4 trên thế giới, cùng Hàn Quốc, Trung Quốc và Mỹ, sản xuất bán dẫn cho Samsung Electronics – nhà sản xuất memory chip lớn nhất hành tinh. Lựa chọn Việt Nam thay vì các quốc gia phát triển khác cho thấy nước ta ngày càng quan trọng trong chuỗi giá trị bán dẫn.
Các tác giả chỉ ra, Việt Nam vốn không phải là gương mặt mới trong ngành bán dẫn. Nhà máy bán dẫn đầu tiên của Việt Nam (Z181) được thành lập vào năm 1979 để sản xuất và xuất khẩu các linh kiện bán dẫn sang khối Xô Viết trong Chiến tranh Lạnh.
Sự tan rã của Liên Xô và lệnh cấm vận thương mại sau đó đã chấm dứt nỗ lực đầu tiên của Việt Nam trong việc phát triển năng lực sản xuất chất bán dẫn.
Tuy nhiên, hai nhà nghiên cứu nói trên nhận định mong muốn tham gia vào chuỗi cung ứng ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu vẫn tồn tại ở Việt Nam. "Đối với các nhà lãnh đạo Việt Nam, chất bán dẫn đại diện cho cả cơ hội kinh tế và lợi ích an ninh quốc gia" - các tác giả khẳng định. Gia nhập chuỗi giá trị bán dẫn đồng nghĩa chạm vào thị trường nghìn tỷ USD với mức tăng trưởng thường niên 12%.
Bán dẫn cũng là một vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia. Phụ thuộc vào chip nhập khẩu khiến hạ tầng quan trọng của đất nước dễ bị tổn thương, làm gián đoạn chuỗi cung ứng và rủi ro mã độc tiềm ẩn.
Hai tác giả chỉ ra Việt Nam áp dụng chiến lược giảm thiểu rủi ro với các mối đe dọa ngoại lai. Bên cạnh chính sách ngoại giao, nước ta không ngừng củng cố năng lực địa phương trong cả ba giai đoạn của chuỗi giá trị chip: thiết kế, chế tạo – lắp ráp và thử nghiệm.
Lợi thế của Việt Nam trong ngành bán dẫn
Các chính sách công nghệ và công nghiệp cũng dành ưu đãi lớn đối với những dự án công nghệ cao, bao gồm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế bán hàng, miễn, giảm tiền thuê đất. Năm 2020, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký quyết định thành lập Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng về rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và thúc đẩy thực hiện dự án đầu tư tại các bộ, ngành và địa phương. Tổ trưởng Tổ công tác là Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh.
Các tác giả cũng chỉ ra các chính sách khuyến khích của Việt Nam dành cho các dự án công nghệ cao không phải là lý do duy nhất khiến các công ty đa quốc gia đổ hàng tỉ USD vào hệ sinh thái bán dẫn của Việt Nam.
Một lợi thế của Việt Nam so với các nước láng giềng là nguồn nhân lực kỹ thuật trẻ, chất lượng, với chi phí tương đối thấp. Hơn 40% sinh viên tốt nghiệp cao đẳng và đại học của Việt Nam đang theo học chuyên ngành khoa học và kỹ thuật. Việt Nam nằm trong số 10 quốc gia có nhiều sinh viên tốt nghiệp ngành kỹ thuật nhất.
"Khi rủi ro của việc 'bỏ hết trứng vào một giỏ' ở Trung Quốc tăng lên, các công ty bán dẫn nhận thấy Việt Nam là một lựa chọn đầy hứa hẹn cho chiến lược 'Trung Quốc + 1' của các công ty này" - nhà nghiên cứu Lê Phan và Nguyễn Hải Thanh chỉ ra thêm.
Tại Việt Nam, cụm sản xuất phía Bắc chỉ cách trung tâm sản xuất của Trung Quốc - TP Thâm Quyến 12 giờ lái xe. Điều này đảm bảo sự gián đoạn chuỗi cung ứng tối thiểu cho các công ty muốn chuỗi cung ứng đa dạng.
Việt Nam cũng là một trong những nền kinh tế mở nhất thế giới với 15 hiệp định tự do thương mại, môi trường kinh doanh ngày một cải thiện và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội rõ ràng.
Theo nhóm tác giả, tính trung lập về địa chính trị cũng là một điểm cộng khác cho các công ty công nghệ đang tìm kiếm một địa điểm có rủi ro thấp để sản xuất và xuất khẩu.
Bức tranh bán dẫn Việt Nam đang thay đổi nhanh chóng. Synopsys – công ty hàng đầu về phần mềm thiết kế chip – đang chuyển dịch đầu tư và đào tạo kỹ thuật từ Trung Quốc sang Việt Nam. Amkor Technology của Hàn Quốc ký thỏa thuận năm 2021 để thiết lập nhà máy sản xuất bán dẫn 1,6 tỷ USD tại Bắc Ninh. Gần đây, Intel cũng “bơm” thêm 475 triệu USD cho nhà máy thử nghiệm và lắp ráp tại Việt Nam để sản xuất vi xử lý. Các tập đoàn công nghệ trong nước ra mắt dòng chip bán dẫn riêng. Các dự án như vậy đặt nền móng cho nhiều khoản đầu tư hơn nữa trong tương lai.
Bước tiếp theo của Việt Nam là vượt ra khỏi việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài để hội nhập các công ty đa quốc gia vào nền kinh tế của mình. Những yếu kém trong môi trường đầu tư của quốc gia - bao gồm cơ sở hạ tầng lạc hậu, thực thi quyền sở hữu trí tuệ yếu kém, thủ tục rườm rà, mạng lưới nhà cung cấp kém phát triển và thiếu nhân sự kỹ năng phải được giải quyết khẩn cấp.
Việt Nam nên tận dụng nguồn lực và chuyên môn của các nhà đầu tư nước ngoài để thúc đẩy những cải tiến trong hệ sinh thái bán dẫn của mình. Thỏa thuận đào tạo thiết kế chip gần đây giữa Synopsys và Khu Công nghệ cao Sài Gòn là một bước đi đáng hoan nghênh theo hướng này. Một ví dụ khác là chương trình phát triển nhà cung cấp nội địa của Samsung - được phối hợp tổ chức với Bộ Công Thương - tạo điều kiện cho nhiều nhà cung cấp trong nước có thể cạnh tranh tốt hơn trên bình diện quốc tế.
Nguồn: Doanh nghiệp Hội nhập
Từ khóa: chất bán dẫn, Việt Nam
Các tin khác
- Tránh rủi ro đối với doanh nghiệp xuất khẩu - 18/11/2022
- Việt Nam đã thích ứng linh hoạt để vượt qua những khó khăn kinh tế trong bối cảnh phức tạp - 18/11/2022
- Vì sao Việt Nam cần xây dựng chiến lược tiêu chuẩn hoá? - 18/11/2022
- 3 điểm chính doanh nghiệp Việt Nam cần lưu ý khi xuất khẩu hàng hóa sang EU - 18/11/2022
- Mỹ - Trung chưa có dấu hiệu dỡ bỏ thuế quan - 18/11/2022