Mỹ và Trung Quốc đang trao đổi hàng hóa với tốc độ nhanh nhất trong nhiều năm, khiến mối quan hệ thương mại song phương lớn nhất thế giới giống như chưa từng có cuộc chiến thuế quan kéo dài và đại dịch Covid-19.

"Sống chung" với thuế quan

Đã 18 tháng trôi qua khi chính quyền cựu Tổng thống Trump đặt bút ký thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 nhằm xoa dịu căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Nhưng hóa ra, đây chỉ là một thỏa thuận "ngừng bắn". Thâm hụt thương mại của Mỹ vẫn chưa được thu hẹp, hầu hết các mức thuế quan vẫn được áp dụng và Mỹ-Trung có các cuộc đàm phán về nhiều vấn đề kinh tế vẫn còn đang khúc mắc.

Tuy nhiên, thương mại hàng hóa song phương lại là một lĩnh vực ổn định và là điểm sáng trong một mối quan hệ đã tiếp tục xấu đi. Thời gian qua, không chỉ về vấn đề kinh tế, hai bên đã gia tăng căng thẳng về nhiều vấn đề như: Hong Kong (Trung Quốc), Đài Loan (Trung Quốc), nhân quyền, nguồn gốc của đại dịch Covid-19 và mới đây nhất là cáo buộc tấn công mạng.

Theo dữ liệu chính thức của Trung Quốc, thương mại hai chiều đã giảm xuống 19 tỷ USD vào tháng 2/2020, trong bối cảnh các nhà máy ở Trung Quốc đóng cửa vì Covid-19. Tuy nhiên, thương mại hai chiều đã phục hồi trong ngay trong những tháng còn lại của năm ngoái và đầu năm nay, lên mức kỷ lục mới.

Năm 2020, kim ngạch thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ đạt 586,7 tỷ USD, tăng 8,8% so với năm 2019 - mức cao nhất trong 5 đối tác hàng đầu của Trung Quốc.

Trong 4 tháng đầu năm 2021, bất chấp đại dịch Covid-19, tổng giá trị thương mại của hai quốc gia này vẫn tăng 50,3%, đạt 224,8 tỷ USD. Xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ tăng 49,3%, nhập khẩu từ Mỹ tăng 53,3%.

Sự bùng nổ đó có vẻ sẽ tiếp tục diễn ra, với việc Trung Quốc mua hàng triệu tấn hàng nông sản của Mỹ cho năm 2021, 2022 và người tiêu dùng Mỹ vẫn đang tích mua sắm và nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc với số lượng kỷ lục.

Hoạt động thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã diễn ra nhộn nhịp bất chấp mọi dự đoán rằng, các thuế quan đối với hàng hóa trị giá hàng trăm tỷ USD mà hai bên tích cực áp đặt để trả đũa nhau sẽ khiến Mỹ muốn tách Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cả Bắc Kinh và Washington đã học cách sống chung với các loại thuế. Các công ty Trung Quốc cũng tăng mua hàng hóa từ Mỹ để đáp ứng các điều khoản của thỏa thuận thương mại giai đoạn 1. Ngược lại, các công ty Mỹ cũng tích cực mua hàng từ Trung Quốc nhằm đáp ứng chủ trương kích cầu tiêu dùng của chính phủ.

Phó Chủ tịch chuỗi cung ứng và chính sách hải quan tại National Retail Federation Jonathan Gold nhận định: "Tại Mỹ, nhu cầu tiêu dùng mạnh mẽ đang diễn ra trong suốt đại dịch, nhập khẩu tăng vọt. Đó là một dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy nền kinh tế tiếp tục phục hồi".

Xuất khẩu từ Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc) sang Mỹ cũng tăng so với cùng kỳ. Điều này thể hiện nhu cầu tăng mạnh của Mỹ bất chấp các đợt bùng phát Covid-19.

Gần một nửa trong số 259 tỷ USD hàng hóa ra vào cảng Los Angeles - cảng lớn nhất của Mỹ - liên quan đến Trung Quốc và Hong Kong (Trung Quốc). Nhu cầu hàng hóa của Mỹ tiếp tục không suy giảm, các doanh nghiệp tăng nhập hàng để chuẩn bị cho mùa mua sắm Giáng sinh.

Giám đốc điều hành cảng Los Angeles Gene Seroka cho biết trong một cuộc họp báo gần đây rằng, các mặt hàng thời trang mùa Thu, quần áo đồng phục, trang phục Halloween và ngày lễ đã cập cảng.

Ông Jonathan Gold cũng cho hay, với việc áp thuế lên hơn 300 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, từ giày dép, quần áo đến đồ điện tử, xe đạp, thậm chí cả thức ăn cho vật nuôi, nhiều nhà bán lẻ Mỹ đang chọn cách tiết kiệm chi phí và giảm tỷ suất lợi nhuận của họ. Trong khi đó, một số công ty đang chuyển thuế quan cho người tiêu dùng.

Các công ty cũng đang giải quyết các công việc tồn đọng và tắc nghẽn tại các cảng của Mỹ và chi phí vận chuyển tăng.

Phó Chủ tịch Gold nói: “Chi phí thuế quan và chi phí vận chuyển tăng lên đang tác động đến lợi nhuận của các công ty. Các công ty đã thấy chi phí tăng đáng kể do cả chiến tranh thương mại và cuộc khủng hoảng vận tải biển mà chúng tôi đang phải đối mặt".

Vấn đề cơ bản vẫn chưa được giải quyết

Chính quyền Tổng thống Biden hiện chưa cho biết liệu Mỹ có kế hoạch tiếp tục thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 hay không và đang xem xét chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc. Nhưng Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai gọi mối quan hệ thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là "không cân bằng", không chỉ trong hoạt động kinh tế, mà còn về cơ hội và độ mở cửa thị trường với nhau.

Trong khi đó Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen cũng nhận thấy, thỏa thuận thương mại không giải quyết vấn đề cơ bản với Trung Quốc, triển vọng không thuận lợi. Các quy định mua hàng của Trung Quốc sẽ hết hạn vào cuối năm nay và quốc gia này hiện vẫn chưa hoàn thành những cam kết trong thỏa thuận.

Chad Bown, thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson nhận định: "Với việc Bắc Kinh bỏ lỡ các mục tiêu mua hàng, Trung Quốc hạn chế mua máy bay và các công ty chuyển sản xuất ra khỏi Mỹ để tránh bị ảnh hưởng bởi thuế quan từ cuộc chiến thương mại, thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là không liên quan trong giai đoạn này.

Trung Quốc chỉ mua những gì Trung Quốc cần. Nếu họ mua nhiều sản phẩm nhất định của Mỹ, họ làm như vậy có thể là vì lợi ích của chính họ".

Nguồn: Báo Quốc tế

Từ khóa: quan hệ Mỹ- Trung, thương mại hai chiều, thuế quan, chiến tranh thương mại