Năm ngoái, Trung Quốc công bố kế hoạch tổng thể cho cảng thương mại tự do (FTP) Hải Nam nhằm biến tỉnh đảo phía nam trở thành cảng thương mại tự do toàn cầu. Hiện tại, đây là thời điểm kế hoạch này đi vào giai đoạn thực thi cao điểm.

Theo kế hoạch, một hệ thống FTP tập trung vào tự do hóa và thuận lợi hóa thương mại và đầu tư “cơ bản sẽ được thiết lập” ở Hải Nam vào năm 2025. Sau 6 tháng, tính từ tháng 7 năm ngoái, khi chính sách miễn thuế mới được đưa ra để hỗ trợ kế hoạch ở Hải Nam, doanh thu của hàng hóa miễn thuế tại Hải Nam đã tăng 192% so với cùng kỳ năm trước. Kế hoạch hỗ trợ tài chính cho Hải Nam phục vụ việc xây dựng cảng thương mại tự do, bao gồm việc cho phép thành lập các ngân hàng liên doanh và cho phép những người không cư trú có thể mua bất động sản ở Hải Nam.

Bộ Thương mại Trung Quốc cũng sẽ đưa ra 28 biện pháp để tự do hóa hơn nữa và tạo thuận lợi cho thương mại ở Hải Nam, chẳng hạn, cho phép một số khu vực nới lỏng kiểm soát số lượng và tiêu chuẩn của một số hàng hóa xuất nhập khẩu như dầu thô, dầu tinh luyện và đường.

Tại sao quốc gia đang phát triển lớn nhất thế giới lại chọn hòn đảo phía Nam làm tiền tuyến để thúc đẩy hội nhập kinh tế toàn cầu? Dưới đây là một số quan điểm của các chuyên gia.

Lý do chọn Hải Nam

Li Shijie, hiệu trưởng trường kinh tế tại Đại học Hải Nam cho rằng: “Hải Nam là một hòn đảo xa xôi tương đối độc lập. Do đó, tác động của việc khai phá ở đây đối với đất liền Trung Quốc là tương đối hạn chế so với các thành phố khác ở đại lục, như Thượng Hải. Trong khi đó, Trung Quốc luôn là một cường quốc trên bộ trong quá khứ nhưng sẽ ngày càng coi trọng sự phát triển hàng hải trong tương lai”. Đồng thời, ông Li cũng chỉ ra rằng các hòn đảo rất quan trọng đối với sức mạnh trên biển, nhưng Hải Nam - hòn đảo lớn thứ hai của Trung Quốc - chưa bao giờ tận dụng được vị trí của nó.

Mặt khác, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc vào năm 2020 và Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN trong 12 năm liên tiếp. Cơ cấu công nghiệp của Hải Nam cũng tương tự như ở Đông Nam Á. Tuy nhiên, hiện nay, mức độ thương mại giữa hai khu vực chỉ giới hạn trong xuất nhập khẩu dừa.

Do đó, Hải Nam dự kiến sẽ kết hợp các ngành công nghiệp ở Đông Nam Á với thị trường rộng lớn Trung Quốc, tăng cường quan hệ kinh tế giữa Trung Quốc và ASEAN.

Sự khác biệt giữa FTP và FTZ

Ông Li phân tích, ý định thành lập các khu thương mại tự do (FTZ) thí điểm, chẳng hạn như FTZ Thượng Hải được thành lập vào năm 2013, là nhằm mục tiêu xây dựng Thượng Hải trở thành nơi tiên phong trong cải cách thị trường, thử nghiệm các hệ thống đổi mới trong một số lĩnh vực.

Ông Li cho hay: “Cụ thể hơn, FTZ được thiết lập để cải thiện môi trường kinh doanh, như cung cấp dịch vụ một cửa cho các doanh nghiệp trong khu vực. Ngoài ra, FTZ cũng được kỳ vọng sẽ hỗ trợ Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) với sự trợ giúp của các hiệp định thương mại tự do song phương giữa Trung Quốc và các quốc gia khác”. Việc thúc đẩy mở cửa thương mại dịch vụ cũng là một mục tiêu khác của các FTZ, chẳng hạn như kinh doanh cho thuê tài chính ở Tianjin FTZ.

FTP không được định nghĩa đầy đủ trong quy định pháp luật mà chỉ dùng để đề cập đến một khu vực cảng bên ngoài các cửa khẩu hải quan nhưng nằm trong biên giới của các quốc gia và khu vực, nơi cho phép hàng hóa, dòng vốn và phương tiện vận tải qua lại tự do, trong khi các FTZ ở Trung Quốc không chỉ nằm trong đại lục mà còn nằm trong các trạm kiểm soát hải quan.

He Bin, Giám đốc Khu Thương mại Tự do và Cục Kiểm soát Đặc biệt của Hải quan TP Hải Khẩu cho biết: “FTP thường được coi là biện pháp kích thích kinh tế cho chiến lược phát triển quốc gia. Theo khảo sát của Tổ chức Hải quan Thế giới năm 2018, có hơn 2.000 FTP trên toàn thế giới, trong đó tiêu biểu là Hong Kong, Singapore và Dubai”.

FTP Hải Nam có gì đặc biệt?

FTP Hải Nam được xây dựng theo một hệ thống xã hội chủ nghĩa với các đặc điểm của Trung Quốc. Điều này phân biệt nó với các FTP khác trên thế giới. FTP Singapore và Dubai hoàn toàn do các doanh nghiệp quản lý trong khi FTP Hải Nam do chính phủ quản lý.

Ngoài ra, với diện tích 34.000 km vuông, FTP Hải Nam sẽ là loại hình lớn nhất trên thế giới sau khi được xây dựng hoàn toàn vào năm 2025 so với 1.107 km vuông của Hồng Kông, 724 km vuông của Singapore và 4.114 của Dubai

Ông He nói: “Cho dù ở Singapore, Dubai hay Hong Kong thì hàng hóa ra vào FTP địa phương, về nguyên tắc, đều phải làm thủ tục hải quan như hàng hóa xuất nhập khẩu. Trong khi đó, điểm đặc biệt của FTP Hải Nam nằm ở việc hàng hóa nước ngoài sẽ được tự do ra vào Hải Nam sau năm 2025, trừ các mặt hàng cấm xuất nhập khẩu. Hàng hóa xuất khẩu ra nước ngoài từ FTP Hải Nam phải tuân theo quy định xuất khẩu, hàng hóa không thuộc danh mục đánh thuế nhập khẩu thì có thể nhập vào mà không bị áp thuế quan”.

Hàng hóa vào Hải Nam từ lục địa Trung Quốc được quản lý theo quy định về lưu thông trong nước. Hàng hóa của các doanh nghiệp thuộc ngành được chính quyền địa phương khuyến khích đầu tư vào Hải Nam và không chứa nguyên liệu nhập khẩu hoặc hàng hóa có nguyên liệu nhập khẩu có giá trị gia tăng không dưới 30% được miễn thuế nhập khẩu khi xuất từ Hải Nam vào lục địa Trung Quốc.

Ông He phân tích: “Bằng cách này, Hải Nam, tương tự như Hong Kong và Macao, có thể tận dụng tối đa thị trường đại lục khổng lồ mà Singapore và Dubai không sở hữu trong khi vẫn duy trì mức độ cởi mở và tự do cao”.

Ngoài ra, giới hạn trên của thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân tại FTP Hải Nam giảm xuống còn 15%, thậm chí thấp hơn so với FTP của Singapore và Hồng Kông.

Ông Li nói: “Nói cách khác, FTP Hải Nam sẽ trở thành một cánh cửa để Trung Quốc hoàn toàn tương tác với thế giới, qua đó các yếu tố toàn cầu sẽ được thu hút và thúc đẩy sự phân bổ dựa trên thị trường đối với các yếu tố sản xuất ở thị trường nội địa, bao gồm đất đai, lao động và vốn”.

Trong trường hợp đó, Hải Nam sẽ trở thành một hình mẫu của nền kinh tế định hướng thị trường và một số cách làm ở đây có thể được nhân rộng ở đại lục trong tương lai.

Các loại hình kinh doanh được chào đón ở Hải Nam

Ông He cho hay: “Khác với các FTP truyền thống ban đầu dựa vào thương mại tái xuất, từng bước hoàn thiện hệ thống công nghiệp và sau đó phát triển các dịch vụ tổng hợp, FTP Hải Nam sẽ chủ yếu tập trung vào phát triển du lịch, dịch vụ hiện đại và các ngành công nghệ cao, quan tâm đồng đều đến thương mại của cả hai hàng hóa và dịch vụ”.

Ông Li thì cho biết: “Các dự án nghiên cứu về tác động của khí hậu và vị trí của Hải Nam, đồng thời không yêu cầu một lượng lớn nhân sự và vốn đầu tư cũng được khuyến khích ở Hải Nam”. Ví dụ, Cơ sở Nghiên cứu và Khoa học về Nhân giống Nanfan, đóng vai trò như một nền tảng cho các chuyên gia nông nghiệp trên toàn quốc, đã tiến hành nghiên cứu và tham gia vào việc nhân giống hạt giống trong các mùa lạnh hơn từ tháng 9 đến tháng 5 bằng cách tận dụng khí hậu nhiệt đới của Thành phố Tam Á.

Ông Li nói thêm, các doanh nghiệp có lĩnh vực nghiên cứu độc lập với sản xuất cũng như các công ty có thể mở rộng chuỗi công nghiệp hóa dầu có trụ sở tại Khu Phát triển Kinh tế Yangpu ở phía tây bắc của tỉnh, như chế biến sâu các sản phẩm dầu mỏ, cũng được hoan nghênh.

Ví dụ, Học viện Khoa học Trung Quốc đã thành lập Viện Khoa học và Kỹ thuật Biển sâu ở Tam Á vào năm 2011 và Alibaba đã đặt trụ sở khu vực của mình tại Cơ sở Khởi nghiệp và Đổi mới Ngoài khơi Quốc gia Hải Khẩu.

Nguồn: CGTN - DN

Từ khóa: thương mại tái xuất, công nghệ cao, hệ thống công nghiệp, định hướng thị trường, phát triển du lịch