Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) chính thức có hiệu lực kể từ ngày 01/8 vừa qua. Chúng ta đã bước lên tuyến đường cao tốc để tiến vào thị trường EU vốn được coi là cao cấp hàng đầu thế giới. Hiệp định là kết tinh của một thập kỷ nỗ lực không ngừng nghỉ của cả hệ thống chính trị, đồng thời thể hiện rõ chủ trương, đường lối đối ngoại đa phương tích cực và chủ động của Đảng và Nhà nước.

Hiệp định EVFTA đưa Việt Nam trở thành đối tác hàng đầu của EU trong ASEAN và là một trong những nước châu Á-Thái Bình Dương mà EU có quan hệ sâu rộng nhất. Đây được gọi là Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, bởi lẽ ngoài ưu đãi thuế quan và lợi ích kinh tế, hiệp định còn đưa ra mức cam kết rất cao về phát triển bền vững, bảo vệ môi trường… Chính những điều kiện phi thương mại này tạo nên điểm khác biệt của EVFTA so với rất nhiều hiệp định mà Việt Nam đã ký kết.

Hiệp định EVFTA dành riêng Chương số 13 để đưa ra các cam kết về THƯƠNG MẠI VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG. Các bên khẳng định cam kết của mình để thúc đẩy phát triển thương mại quốc tế theo hướng: góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững, vì lợi ích của các thế hệ hiện tại và tương lai. Mục tiêu của phát triển bền vững sẽ được lồng ghép vào các mối quan hệ thương mại song phương, bao gồm phát triển kinh tế, phát triển xã hội và bảo vệ môi trường. Những lợi ích của lao động và môi trường làm việc được chú trọng. Trong Hiệp định lần này, mỗi bên tái khẳng định cam kết của mình về việc thực hiện có hiệu quả luật pháp, quy định trong nước và các Công ước của Tổ chức Lao động Quốc tế ILO đã được Việt Nam và các nước thành viên Liên minh châu Âu phê chuẩn.

Cho đến thời điểm này, Việt Nam đã phê chuẩn 7 trong số 8 Công ước của Tổ chức Lao động Quốc tế ILO. Đồng thời, Bộ luật Lao động sửa đổi năm 2019 cũng đưa khung pháp lý tiệm cận hơn với các công ước cơ bản của ILO, cho thấy sự chủ động của Việt Nam để tạo ra một môi trường pháp lý cần thiết từ trước khi gia nhập những hiệp định thế hệ mới như EVFTA.

Còn ở cấp doanh nghiệp, tư duy nhiều nơi đã thay đổi. Lợi nhuận không phải là ưu tiên duy nhất mà còn phải tạo ra một môi trường lao động an toàn, công bằng; đảm bảo điều kiện sức khỏe, tinh thần và trở thành niềm tự hào cho những người lao động được làm việc trong đó. Số sản phẩm làm ra trong ngày của người lao động được ghi lại, từng người sẽ biết được thu nhập của mình theo đơn giá đã được doanh nghiệp công khai. Còn trong các xưởng, nhiệt độ luôn thấp hơn ngoài trời 5 độ… và không vượt quá 29 độ nhờ hệ thống làm mát nằng hơi nước ... ghế băng cứng sẽ được thay thế bằng ghế có tựa lưng và điều chỉnh cao thấp cho phù hợp với từng người lao động… Đây là những cải thiện môi trường lao động mà doanh nghiệp đang thực hiện, nhằm giúp mỗi công nhân ở đây cảm thấy thoải mái hơn trong sản xuất.

Theo Giám đốc điều hành Công ty CP May Đáp Cầu, Bắc Ninh: Môi trường lao động tốt, đáp ứng tiêu chuẩn theo ILO là lợi thế cho doanh nghiệp trong nước trước cơ hội hợp tác với đối tác từ châu Âu.

Bà Paula Alberson - Giám đốc Chương trình Better Work Vietnam cho biết: “Chúng tôi nghĩ rằng những thay đổi này sẽ mang lại sự thịnh vượng hơn cho các nhà máy và cho người lao động. Đó là, việc làm tốt hơn, doanh nghiệp tốt hơn, cuộc sống tốt hơn. Việc tuân thủ những tiêu chuẩn lao động cơ bản này thực sự có thể cải thiện lợi nhuận và năng suất”.

Dù đã có sự thay đổi tư duy, song không thể phủ nhận vẫn còn thách thức rất lớn khi hiện tại, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa có hiểu biết đúng về Hiệp định EVFTA. Hơn nữa, khả năng thay đổi để thích hợp với hiệp định chưa cao. Có tới 40% doanh nghiệp khó cải thiện điều kiện lao động; 55% doanh nghiệp khó đầu tư vào công nghệ mới; 59% doanh nghiệp khó đáp ứng yêu cầu nội địa hóa. Tuy nhiên, sức ép mà EVFTA mang lại là sức ép cần thiết và theo lộ trình phù hợp.

Theo ông Pier Giorgio Aliberti - Trưởng Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam: “Một yếu tố quan trong với 1 hiệp định thế hệ mới có cam kết sâu rộng như EVFTA là đảm bảo các tiêu chuẩn về mặt xã hội, bảo vệ môi trường là những yếu tố quan trọng quyết định tới tăng trưởng bền vững. Có thể hiểu là những yêu cầu giảm thiểu mức độ tác động từ sản xuất, hoạt động thương mại đến người tiêu dùng, môi trường xung quanh, quyền lợi người lao động trực tiếp sản xuất ra các sản phẩm. Một ví dụ như phát triển năng lượng bền vững tại Việt Nam có thể coi là một điểm sáng với sự gia tăng của các dự án năng lượng sạch, năng lượng tái tạo... thu hút nhiều nguồn vốn chất lượng cao và trình độ công nghệ tiên tiến từ châu Âu để phục cho mục tiêu thực hiện tăng trưởng xanh. Hướng đến cuối cùng của các cam kết đó là tạo ra hợp tác cùng phát triển bền vững và một sân chơi công bằng giữa các bên.

Nguồn: Doanh Nghiệp Hội Nhập

Từ khóa: hiệp định, EVFTA, môi trường lao động, lợi thế, doanh nghiệp