Hội nghị diễn ra tại Trung tâm hội nghị White Palace vào sáng ngày 26-4-2017 với hơn 150 đại biểu là các hộ kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh tham dự.

Đây là diễn đàn mang ý nghĩa rất quan trọng trong bối cảnh Chính phủ và Lãnh đạo thành phố đang cố gắng thực hiện mục tiêu đến năm 2020 cả nước có khoảng 1 triệu doanh nghiệp (riêng thành phố Hồ Chí Minh là 500.000 doanh nghiệp) và một trong số đó là các doanh nghiệp thành lập từ các hộ kinh doanh.

Chính vì ý nghĩa đó, Hội nghị có sự quan tâm của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài Chính, Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Hội tư vấn thuế Việt Nam, Cục thuế TP. HCM, Ngân hàng nhà nước, và các cơ quan Báo đài Trung ương và địa phương tham gia đưa tin.

Báo cáo tham luận tại Hội nghị, Ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng, Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương trình bày phân tích góc nhìn toàn cảnh thực trạng hộ kinh doanh trên địa bàn cả nước và TP.HCM. Ông Hiếu cho rằng cần phải có cách nhìn  nhận khác về hộ kinh doanh và làm thế nào để người dân kinh doanh được thuận lợi dù bằng hình thức nào: doanh nghiệp hay hộ kinh doanh vì về bản chất của việc kinh doanh của hai loại hình này là như nhau, chỉ khác về pháp lý. Mặt khác hộ kinh doanh có ý nghĩa rất lớn về mặt lao động, giải quyết việc làm cho chính người kinh doanh và gia đình. Ông cũng chỉ rõ những bất cập của thể chế liên quan đến việc thành lập doanh nghiệp, kê khai nộp thuế còn mất nhiều thời gian làm cho hộ kinh doanh lo lắng khi thành lập doanh nghiệp. Ông Hiếu cũng cho rằng có sự bất hợp lý giữa việc kiểm soát quá chặt chẽ về doanh thu, chi phí và thuế của doanh nghiệp trong khi lại quá lỏng lẻo trong việc thực hiện thuế khoán cho hộ kinh doanh, dẫn đến thất thu thuế. Và để khắc phục vấn đề phức tạp của hệ thống sổ sách và chứng từ báo cáo thuế, ông đề xuất phải có chương trình hoặc phần mềm tiện lợi và đơn giản hơn, có thể thao tác ngay trên smartphone chẳng hạn.

Những thuận lợi và khó khăn của các loại hình kinh doanh

Đại diện Hội tư vấn thuế Việt Nam, bà Nguyễn Thị Cúc, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục thuế, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam nêu chi tiết những thuận lợi và khó khăn của cả hai hình thức: hộ kinh doanh và doanh nghiệp, chỉ ra những sô liệu liên quan đến việc thực hiện nghĩa vụ thuế và bảo hiểm bắt buộc khi thành lập doanh nghiệp, so sánh với các nước trong khu vực để cho thấy rằng hộ kinh doanh lo ngại lợi nhuận thực của họ bị ảnh hưởng là có thật. Mặc dù thừa nhận rằng việc xác định mức thuế cho hộ kinh doanh trải qua nhiều bước, có hội đồng tư vấn thuế địa phương, có sự cố gắng của ngành thuế trong việc xây dựng quy trình, quy định giám sát nhưng bà cũng thừa nhận rằng thực tế có sự chênh lệch khá lớn giữa xác định doanh thu kê khai nộp thuế và doanh thu thực tế, dẫn đến nhà nước thất thu thuế, hộ kinh doanh nộp thuế thấp, giờ chuyển thành doanh nghiệp lại có tâm lý sẽ nộp thuế cao hơn, đây là một thực tế. Bà Cúc cho rằng các hộ kinh doanh không quá lo lắng về chi phí phát sinh do phải thực hiện việc hạch toán sổ sách chứng từ kế toán, do doanh nghiệp có thể sử dụng dịch vụ Đại lý thuế khi hoạt động, sẽ kiểm soát được chi phí.

Giữ vai trò điều phối chương trình tọa đàm tại diễn đàn, Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI đã lắng nghe ý kiến của các hộ kinh doanh về nhiều khía cạnh, tập trung là sự lo ngại về thủ tục đăng ký, thanh kiểm tra, kiểm soát về thuế, tổ chức bộ máy kế toán, chứng từ thanh toán và chính sách hỗ trợ cho các hộ khi chuyển lên doanh nghiệp. Ông Lộc cho rằng cần nhìn nhận một thực tế là sự xuất hiện và phát triển mạnh mẽ trong thời gian cực ngắn là các doanh nghiệp “ siêu nhỏ” nhưng có ý tưởng kinh doanh và tiềm năng phát triển cực tốt, tương tự các start-up, các doanh nghiệp chuyển từ hộ kinh doanh sẽ là các doanh nghiệp siêu nhỏ như vậy, tuy nhiên vấn đề là phải làm sao thu hẹp khoản cách giữ hai loại hình: hộ kinh doanh và doanh nghiệp về pháp lý (làm sao cho đơn giản hóa thủ tục, thời gian thực hiện nghĩa vụ pháp lý, chứng từ, kế toán, hạch toán, thanh toán hóa đơn chứng từ…), về chi phí (làm sao cho mức thuế doanh nghiệp phải nộp không quá cao hoặc tương tự như mức thuế khoán), hồ sơ thủ tục dễ dàng và nhanh chóng hơn, trong khi vẫn duy trì các quyền lợi của hộ kinh doanh như bản quyền thương hiệu, các giấy tờ chứng nhận, giấy phép chuyên ngành.

Trước những sự lo ngại của hộ kinh doanh về việc nộp thuế cao khi thành lập doanh nghiệp, Ông Nguyễn Nam Bình, Phó Cục trưởng Cục thuế TP HCM cho rằng khi thành lập doanh nghiệp thì hộ kinh doanh sẽ thực hiện nghĩa vụ thuế minh bạch hơn, đúng thực trạng kinh doanh, được khấu trừ và hoàn thuế (tùy từng doanh nghiệp) chứ không hẳn là nộp thuế cao hơn.

Đại diện Ngân hàng nhà nước, Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc Ngân hàng nhà nước chi nhánh TP.HCM khẳng định Ngân hàng nhà nước có rất nhiều chính sách hỗ trợ và ưu đãi về lãi suất vay với điều kiện phải là doanh nghiệp, hộ kinh doanh không thuộc đối tượng thụ hưởng.

Đại diện Bộ kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài Chính cũng khẳng định những lợi ích lâu dài khi thành lập doanh nghiệp, tuy nhiên các chuyên gia khẳng định chỉ khoảng dưới 10% các hộ kinh doanh hiện nay có đủ điều kiện và cần thiết phải chuyển lên doanh nghiệp mà thôi, không phải bắt buộc chuyển đổi toàn bộ các hộ kinh doanh. Các hộ kinh doanh chưa có điều kiện hoặc không mong muốn chuyển lên doanh nghiệp thì vẫn tiếp tục lựa chọn loại hình hộ kinh doanh như cũ. Quá trình chuyển đổi căn bản phải dựa trên lợi ích của bản thân hộ kinh doanh. Tuy nhiên, các cơ quan quản lý và các bên liên quan phải cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ và công khai về những thủ tục pháp lý, lợi ích và nghĩa vụ của hộ kinh doanh khi thực hiện chuyển đổi.

Các ý kiến của hộ kinh doanh cũng khẳng định là việc chuyển đổi là do các hộ kinh doanh tự giác khi họ cảm thấy có lợi và cần thiết, do đó nên tuyên truyền và cung cấp thông tin chính xác từ đó hộ kinh doanh sẽ quyết định, không nên dùng biện pháp hành chính để chuyển đổi.

Ý kiến phát biểu của cac hộ kinh doanh bày tỏ lo ngại khi thủ tục và chi phí khi thành lập doanh nghiệp, các chính sách hỗ trợ hoặc ưu đãi.v.v. đã được các chuyên gia giải đáp và hướng dẫn chi tiết, tuy nhiên còn rất nhiều ý kiến không thể giải đáp và trả lời trong khuôn khổ diễn đàn, Báo Tuổi trẻ sẽ tiếp nhận và đưa ra ý kiến giải đáp trên các chuyên đề có liên quan của Báo Tuổi trẻ trong thời gian sắp tới.

Tổng kết Diễn đàn, Ông Vũ Tiến Lộc khẳng định xu hướng các hộ kinh doanh lên doanh nghiệp là tất yếu trong bối cảnh hội nhập và tham gia các chuỗi giá trị của các doanh nghiệp, khẳng định vị thế của doanh nghiệp Việt Nam, tận dụng các cơ hội kinh doanh, nâng cao năng lực doanh nghiệp, tuy nhiên cần có các Luật, các quy định phù hợp hơn, dễ dàng thực hiện, tiếp cận hơn cho doanh nghiệp, đặc biệt chú ý đến vai trò doanh nghiệp “siêu nhỏ”, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển. Trong đó chính sách thuế và chính sách hỗ trợ là hai nội dung quan trọng để tạo điều kiện cho quá trình chuyển đổi thành công. VCCI rất trân trọng các ý kiến rất thực tế của các hộ kinh doanh để kiến nghị hoàn thiện thể chế và xây dựng chính sách phù hợp cho các doanh nghiệp khi chuyển từ hộ kinh doanh, giúp các doanh nghiệp này phát triển một cách bền vững.

Nguồn: TTWTO

Từ khóa: Diễn đàn, Chuyển đổi, Hộ kinh doanh, thành Doanh nghiệp