Vào ngày 01 tháng 01 năm 2022, RCEP sẽ có hiệu lực và sẽ đóng vai trò như một động lực chính thúc đẩy thương mại và phục hồi kinh tế cho toàn bộ khu vực.

Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) chuẩn bị có hiệu lực và sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày 01 tháng 01 năm 2022. Tính đến ngày 07 tháng 12 năm 2021, đã có 11 quốc gia phê chuẩn hiệp định này. Trong số này có 6 quốc gia là thành viên ASEAN như Brunei, Campuchia, Lào, Singapore, Thái Lan và Việt Nam; và 5 quốc gia ngoài khối ASEAN, đó là Australia, Trung Quốc, Nhật Bản, New Zealand và Hàn Quốc. Một khi RCEP được thực thi vào ngày 01 tháng 01 năm 2022, nó sẽ đóng vai trò là động cơ quan trọng trong hoạt động thương mại và đầu tư, đồng thời thúc đẩy quá trình phục hồi kinh tế toàn diện hơn của ASEAN vào năm 2022 và hơn thế nữa. Tác động kinh tế của RCEP được tóm tắt thành 03 khía cạnh.

Thứ nhất, RCEP giảm thuế nhập khẩu và hợp nhất quy tắc xuất xứ trong các hiệp định thương mại tự do ASEAN + 1 (ví dụ như FTA ASEAN-Trung Quốc, ASEAN-Nhật Bản). RCEP loại bỏ tới 90% thuế quan đối với hàng hóa trao đổi giữa các bên ký kết trong vòng 20 năm tới kể từ ngày có hiệu lực (Chương 2). Năm 2022, Trung Quốc - một trong ba thị trường xuất khẩu hàng đầu của các nước ASEAN - sẽ xóa bỏ khoảng 70% thuế quan đối với các sản phẩm nhập khẩu từ ASEAN, trong khi các nước đang phát triển của ASEAN như Brunei, Singapore, Thái Lan và Việt Nam - đã phê chuẩn hiệp định - sẽ loại bỏ khoảng 75% thuế quan đối với các sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc. Các loại thuế quan còn lại sẽ được xóa bỏ dần trong 20 năm.

Để thúc đẩy sự ưu đãi thuế quan đối với các doanh nghiệp, RCEP hợp nhất các quy tắc xuất xứ khác nhau trong các FTA ASEAN + 1 và thiết lập các quy tắc chung trong khu vực (Chương 3). Nhiều sản phẩm yêu cầu ít nhất 40% giá trị của chúng phải được gia tăng trong các đối tác RCEP để tận dụng các ưu đãi về thuế quan. Điều này đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của các chuỗi giá trị công nghệ cao như điện tử và ô tô, nơi các bộ phận và linh kiện được sản xuất ở các quốc gia khác nhau trong khu vực. Do đó, việc tự do hóa thuế quan tương đối cao cùng với các quy tắc xuất xứ hài hòa trong RCEP không chỉ tiết kiệm chi phí và tăng lợi nhuận cho thương nhân mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp ASEAN tham gia vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.

Thứ hai, RCEP cần tăng cường sự cân đối của các biện pháp phi thuế quan (NTM), cụ thể như tiêu chuẩn sản phẩm về an toàn thực phẩm, các yêu cầu về đóng gói và nhãn mác bằng cách thúc đẩy tính minh bạch, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế và công nhận lẫn nhau về các thủ tục đánh giá sự phù hợp của các đối tác RCEP (Chương 5 và Chương 6). Mặc dù có sự phát triển trong tự do hóa thuế quan theo Khu vực Thương mại Tự do ASEAN và Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN, các doanh nghiệp từ lâu đã phàn nàn về sự phức tạp và chi phí hành chính của các các biện pháp phi thuế quan (NTM) do các chính phủ ASEAN và các đối tác thương mại của họ áp đặt.

Các chi phí liên quan đến các biện pháp phi thuế quan (NTM) đối với thương nhân và nhà sản xuất bao gồm việc thu thập thông tin về các quy định bắt buộc ở các thị trường khác nhau, điều chỉnh đặc điểm kỹ thuật của hàng hóa và dịch vụ để tuân thủ các quy định bắt buộc khác nhau của các quốc gia nhập khẩu và tuân thủ các quy trình đánh giá sự phù hợp khác nhau giữa các quốc gia nhập khẩu.

Các quy định của RCEP về tính minh bạch và áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế yêu cầu các cơ quan quản lý của các thành viên phải đưa các thông lệ quốc tế phù hợp nhất vào việc thiết lập các quy định trong nước của họ nhằm ngăn chặn các quy định sẽ tạo ra các rào cản không cần thiết đối với thương mại. Ngoài ra, việc công nhận lẫn nhau về kết quả đánh giá sự phù hợp giữa hai hoặc nhiều đối tác RCEP giúp đảm bảo rằng các thương nhân không phải đối mặt với các quy định hoặc thủ tục trùng lặp giữa các thị trường có các quy định khác nhau.

Cuối cùng, RCEP được kỳ vọng sẽ kích thích thương mại điện tử xuyên biên giới và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia vào thị trường thương mại quốc tế. RCEP sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi cho thương mại điện tử như bảo vệ người tiêu dùng trực tuyến và dữ liệu cá nhân trực tuyến, đồng thời tạo điều kiện chuyển giao thông tin xuyên biên giới bằng các phương tiện điện tử và ngăn chặn việc sử dụng các quy định về dữ liệu lưu trữ cục bộ như một điều kiện để tiến hành thương mại điện tử với các đối tác trong RCEP (Chương 12).

Sự gia tăng của thương mại điện tử tạo cơ hội cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia vào thương mại điện tử và do đó tăng cường khả năng phục hồi của các doanh nghiệp vừa và nhỏ sau đại dịch vào năm 2022 và hơn thế nữa. Tại Singapore, ví dụ, tỷ lệ doanh số bán lẻ trực tuyến trong tổng doanh số bán lẻ năm ngoái tăng gấp đôi mức trước đại dịch, tăng từ 5,9 % trong 2019 lên đến 11,7% trong năm 2020. Đại dịch COVID-19 đang diễn iến phức tạp, đặc biệt là các biến thể có khả năng lây nhiễm cao như Delta và Omicron, đã tăng thêm tầm quan trọng của thương mại điện tử trong việc tăng cường khôi phục thương mại khu vực.

Tuy nhiên, lợi ích của số hóa đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ không phải là tự động. Họ yêu cầu các doanh nghiệp vừa và nhỏ đầu tư vào việc áp dụng công nghệ kỹ thuật số và có được các kỹ năng mới để thúc đẩy đổi mới dựa trên dữ liệu. Đồng thời, họ cũng yêu cầu các chính phủ ASEAN cung cấp một môi trường hoạt động hỗ trợ cho doanh nghiệp trong nước và quốc tế. Về vấn đề này, việc bắt đầu thực hiện RCEP vào năm 2022 là thời điểm thích hợp để chuyển các quy định của RCEP về thương mại điện tử thành các kế hoạch hành động quốc gia của các quốc gia thành viên ASEAN. Điều này sẽ tạo tiền đề cho việc tạo ra một khuôn khổ pháp lý chặt chẽ hơn cho thương mại điện tử xuyên biên giới, đồng thời nâng cao khả năng thích ứng với hoạt động thương mại điện tử trong khu vực của các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Nguồn: The Diplomat

Từ khóa: RCEP, ASEAN