Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh kinh tế Á - Âu (Việt Nam - EAEU FTA) vừa được ký kết sẽ chính thức có hiệu lực từ đầu năm 2016. Với độ mở lớn của các cam kết, hàng hóa Việt Nam có nhiều cơ hội vào thị trường rộng lớn này. Nhưng từ góc nhìn của doanh nghiệp, khó khăn vẫn còn ở phía trước.

53% dòng thuế sẽ về 0%

Bà Đào Thu Hương - Vụ Hợp tác Quốc tế (Bộ Tài chính) cho biết, EAEU là thị trường có hàng rào thuế quan cao và Việt Nam là đối tác ký FTA đầu tiên với thị trường này nên các ưu đãi về thuế quan do FTA mang lại không nhỏ. Ngay tại thời điểm FTA có hiệu lực (1-1-2016), khoảng 53% dòng thuế sẽ về mức 0%, số còn lại sẽ giảm theo lộ trình cam kết. Thêm vào đó, cơ cấu hàng hóa xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và EAEU hầu như không cạnh tranh trực tiếp mà bổ sung cho nhau. Việt Nam - EUEA FTA cũng khá mở về quy tắc xuất xứ. Ví dụ, với mặt hàng dệt may, chỉ áp dụng quy tắc xuất xứ 1 công đoạn (cắt- may) nên rất thuận lợi.

Được đánh giá là ngành sẽ hưởng lợi nhiều từ FTA Việt Nam - EUEA, bà Đặng Phương Dung - Phó Chủ tịch Hiệp hội dệt may Việt Nam (Vitas) cho hay, FTA này giúp doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu. “Khi chưa có hiệp định, kim ngạch hàng dệt may Việt Nam xuất khẩu sang Nga chưa tới 1,5 tỷ USD, thấp hơn so với tiềm năng của cả hai bên. Ngoài ra, lâu nay hàng dệt may xuất khẩu hay vướng quy tắc xuất xứ, thì FTA này quy định chỉ 1 công đoạn, rất thuận lợi cho xuất khẩu”- đại diện Vitas nói. 

Vừa xuất vừa lo

So với các FTA đã ký kết, Việt Nam - EAEU FTA ưu đãi về thuế và xuất xứ hàng hóa hơn song cửa mở rộng không đồng nghĩa với hàng vào bao nhiêu tùy ý. Chẳng hạn, đối với hàng dệt may và đồ gỗ, Việt Nam - EAEU FTA có cơ chế phòng vệ ngưỡng. Thuế suất 0% chỉ được áp dụng trong trường hợp kim ngạch xuất khẩu trong ngưỡng, mà “ngưỡng” này được tính bằng 2 lần bình quân kim ngạch xuất khẩu của 3 năm trở lại đây. Khi xuất khẩu đạt ngưỡng, EAEU sẽ điều tra thị trường nội địa, nếu bị ảnh hưởng thì hàng dệt may, đồ gỗ xuất khẩu của Việt Nam sẽ áp thuế theo quy chế tối huệ quốc trong tối đa 6 tháng. 

Đánh giá về quy tắc này, bà Đặng Phương Dung cho rằng, nếu tính về kim ngạch thì xuất khẩu mỗi năm của các doanh nghiệp chưa tới 1 tỷ USD. “Doanh số này quá nhỏ. Nếu không có hướng dẫn, doanh nghiệp xuất khẩu mạnh ai nấy làm thì rất dễ vượt ngưỡng”- bà Đặng Phương Dung cho hay.  

Các doanh nghiệp thép trong nước cũng lo lắng khi FTA này được ký kết, thép từ EAEU sẽ tràn vào cạnh tranh với thép trong nước. Tuy nhiên, bà Đào Thu Hương cho rằng, FTA đã xây dựng lộ trình bảo hộ nên các doanh nghiệp không chịu tác động ngay. Với các sản phẩm thép Việt Nam chưa sản xuất được như nguyên liệu thô, ống thép hàn, ống thép không hàn, thép cuộn cán nóng… thì thuế nhập khẩu được dỡ bỏ ngay. Các sản phẩm khác sẽ ưu đãi thuế theo lộ trình 5 năm, 7 năm và 10 năm.

Theo anninhthudo.vn

Từ khóa: FTA, Việt Nam, liên minh Á Âu, cơ hội, thách thức